Các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc đêm 4/3 đồng ý thành lập khung pháp lý bảo vệ vùng biển quốc tế. Đây được coi là bước tiến lớn thứ hai, chỉ 3 tháng sau các thỏa thuận tại hội nghị đa dạng sinh học COP15 ở Montreal, Canada.

Khoảnh khắc các quốc gia đạt được thỏa thuận sau gần hai thập niên đàm phán đã khiến bà Rena Lee, Chủ tịch hội nghị của Liên Hợp Quốc về việc bảo vệ biển quốc tế, bật khóc khi đọc thông báo trong cuộc họp ở New York.

Ít nhất giờ đây, về mặt lý thuyết, các quốc gia gần như có một chiến lược hoàn chỉnh để hành động đối với ba cuộc khủng hoảng toàn cầu trong thời đại này: Tình trạng khẩn cấp về khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm.

Chính phủ các nước tiếp tục đàm phán về thỏa thuận của Liên Hợp Quốc về xử lý ô nhiễm nhựa, với vòng đàm phán tiếp theo sẽ diễn ra ở Paris vào tháng 5. Song, các lãnh đạo thế giới, người đứng đầu doanh nghiệp, đã biết phải làm gì để ngăn chặn thảm họa trong những thập niên tới, theo Guardian.

Tính cấp bách khi có những báo động về biến đổi buộc các chính phủ phải giữ lời hứa và thực hiện đúng những gì đã cam kết.

Bà Rena Lee bật khóc khi thông báo về thỏa thuận bảo vệ biển quốc tế tại phiên họp Liên Hợp Quốc ngày 4/3. Ảnh: Guardian.

Thời điểm cấp bách để hành động

David Cooper, quyền Giám đốc về Đa dạng sinh học của Liên Hợp Quốc, nói rằng việc giữ cho Trái Đất có thể tồn tại trong nhiều thế hệ là ưu tiên hàng đầu. Ông Cooper lạc quan về các động thái từ quốc tế, song cho rằng những nỗ lực này là chưa đủ.

“Những người trẻ tuổi và người bản địa đang nhìn thấy chuyện gì xảy ra, và tương lai của họ sẽ ra sao nếu không có hành động”, ông nói.

"Họ đã thúc ép các chính phủ hành động và tôi nghĩ những gì chúng ta thấy ở Montreal cùng New York là kết quả của nỗ lực đó. Tôi nghĩ điều này rất đáng khích lệ, bất chấp chúng ta có những căng thẳng khác trên thế giới", vị quan chức Liên Hợp Quốc nhận định.

Các nhân vật cấp cao của Liên Hợp Quốc đã hoan nghênh những thỏa thuận với sự lạc quan thận trọng, thừa nhận tinh thần của chủ nghĩa đa phương trong bối cảnh tồn tại căng thẳng giữa các cường quốc.

"Dưới góc độ ô nhiễm cũng như đa dạng sinh học, đã có những sự quan tâm mà chúng ta chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Tôi mừng vì điều đó”, Inger Andersen, Giám đốc chương trình môi trường của Liên Hợp Quốc, cho biết.

Tác động từ biến đổi khí hậu đang dần tồi tệ hơn, và liên tục có những nghiên cứu báo động về tình hình khí hậu trên Trái Đất. Các chuyên gia cảnh báo một triệu loài sinh vật đang có nguy cơ tuyệt chủng, đe dọa đến hệ sinh thái vốn giúp duy trì văn minh nhân loại.

Con rùa mắc kẹt vào lưới trên biển. Ảnh: Ladbible.

Gần 2/3 bề mặt Trái Đất là đại dương, và biển bao bọc 95% môi trường sống của các loài sinh vật. Tuy nhiên, chỉ 1% vùng biển quốc tế được bảo vệ theo quy định và 39% biển thuộc quyền tài phán của từng quốc gia. Phần còn lại hiện chưa có những ràng buộc pháp lý rõ ràng và là khu vực chịu nhiều rủi ro từ các hoạt động gây tổn hại môi trường biển, theo WEF.

Tín hiệu lạc quan

Đánh bắt quá mức, ô nhiễm nhựa và tiếp tục sử dụng nhiên liệu hóa thạch đã tạo ra những tổn thất về môi trường. Giờ đây, ít nhiều các chính phủ đã nhận ra quy mô và mối đe dọa từ các vấn đề này.

Khi nỗ lực cùng nhau, thế giới đã đạt những tiến triển trong bảo vệ môi trường. Chẳng hạn, nghị định Montreal 1987 về bảo vệ tầng ozone đang được triển khai hiệu quả và đi đúng hướng.

Hồi tháng 1, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nói rằng kết quả từ nghị định về tầng ozone là ví dụ đáng khích lệ về những gì thế giới có thể đạt được khi làm việc cùng nhau.

Li Shuo, cố vấn chính sách cho tổ chức vận động Greenpeace, người đã tham gia cuộc họp COP15 và của Liên Hợp Quốc, nói rằng Trung Quốc sẽ có một vai trò quan trọng trong việc đáp ứng các thỏa thuận quốc tế. Bắc Kinh là chủ tịch của hội nghị đa dạng sinh học COP15 vừa qua, và đã hợp tác với chủ nhà Canada để các nước đi đến thỏa thuận quan trọng sau một loạt căng thẳng.

Vẫn còn một chặng đường dài trước khi nó được thống nhất về mặt pháp lý. Trước tiên, hiệp ước phải được thông qua tại phiên họp khác, và sau đó chỉ “có hiệu lực” khi có đủ số thành viên ký thông qua hiệp ước tại quốc gia của họ.

Ông Li cho rằng hiệp ước về biển sẽ bảo vệ biển cả trong thế kỷ XXI. “Thành công này chỉ ra rằng tiến bộ về môi trường và chủ nghĩa đa phương vẫn có thể chiến thắng bất chấp những điều kiện địa chính trị đầy thách thức”.