Sau một mùa giải Quả cầu Vàng ảm đạm, không kèn không trống, khán giả yêu điện ảnh đổ dồn mong đợi vào Oscar. Giải thưởng danh giá sẽ khép lại một năm điện ảnh có dấu hiệu khởi sắc sau những ảnh hưởng nặng nề Covid-19 gây ra.

Nếu mùa giải năm ngoái dễ đoán, năm nay gay cấn hơn, hứa hẹn nhiều bất ngờ. The Power of the Dog hiện dẫn đầu với 12 đề cử. Tác phẩm của đạo diễn Jane Campion được xem là ứng cử viên sáng giá cho các hạng mục quan trọng như Phim truyện xuất sắc, Đạo diễn xuất sắc, Nam chính xuất sắc. Song, kết quả hoàn toàn có thể thay đổi ở phút chót.

CODA đối đầu The Power of the Dog

Trong 10 đề cử tranh giải Phim truyện xuất sắc năm nay, CODA và Drive My Car là những cái tên đáng chú ý. Một phim độc lập của đạo diễn không nổi tiếng và một phim nói tiếng Nhật cạnh tranh với các tác phẩm nói tiếng Anh. Cả hai đều thuộc thể loại chính kịch, từng tạo tiếng vang khi ra mắt tại các liên hoan phim tên tuổi trước đó.

Hình ảnh trong phim Drive My Car.

Chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Haruki Murakami, Drive My Car thắng ba giải thưởng tại liên hoan phim Cannes 2021 bao gồm Kịch bản xuất sắc. Chuyện phim là hành trình chữa lành của một đạo diễn kiêm diễn viên sân khấu. Hai năm sau khi vợ mất, nhân vật thuê một cô gái làm tài xế chở anh trong suốt chuyến công tác tại Hiroshima. Theo thời gian, hai người xích lại gần và cùng nhau hàn gắn vết thương lòng.

Giới yêu điện ảnh ngạc nhiên vì sau nhiều thập kỷ Nhật Bản mới có ứng cử viên đầu tiên tại hạng mục Phim truyện xuất sắc của Oscar. Song, khả năng tác phẩm lập kỳ tích như Parasite từng mang vinh quang về cho Hàn Quốc hai năm trước là không cao. Chuyện phim thiếu tính phổ quát, chủ đề cũ và không gần gũi với người Mỹ.

Trái lại, CODA là chú ngựa ô trên đường đua Oscar năm nay. Tác phẩm từng có màn ra mắt ấn tượng tại Liên hoan phim độc lập Sundance tháng 1/2021, thắng bốn giải bao gồm Đạo diễn xuất sắc. Sau đó, phim liên tục bị các giải thưởng lớn phớt lờ rồi bỗng lội ngược dòng khi bất ngờ thắng PGA (giải Hiệp hội Nhà sản xuất Mỹ) – một trong bốn giải tiền Oscar quan trọng.

Tác phẩm kể về gia đình bốn người, trong đó có ba thành viên đều là người khiếm thính. Khi con gái độc nhất phải xa nhà để theo đuổi đam mê cũng là lúc họ nhận ra điều quan trọng nhất luôn là gia đình.

Xét về nội dung, CODA khá đơn giản và nhẹ đô so với gu của Viện hàn lâm. Song, nhiều ý kiến cho rằng phim có thể lật ngược tình thế để giành chiến thắng, giống trường hợp của Spotlight mùa Oscar 2016.

Diễn viên Emilia Jones trong phim CODA.

Cạnh tranh trực tiếp với CODA là “ngựa chiến” The Power of the Dog – tác phẩm càn quét các giải thưởng quan trọng tiền Oscar như Quả cầu Vàng, BAFTA (giải Điện ảnh Viện hàn lâm Anh) và DGA (giải Hiệp hội đạo diễn Mỹ).

Lấy bối cảnh miền Tây nước Mỹ năm 1925, phim xoay quanh gia đình gồm hai anh em có tính cách trái ngược. Khi người em cưới một góa phụ và dẫn theo con trai cô về nhà, người anh bắt đầu tra tấn tinh thần hai mẹ con.

Tác phẩm đánh dấu sự trở lại của nữ đạo diễn Jane Campion sau 12 năm xa rời điện ảnh. Giới phê bình đánh giá cao phim từ phần kịch bản, đạo diễn cho đến diễn xuất, đặc biệt là chủ đề “nam tính độc hại” được khắc họa đậm nét qua hình ảnh cao bồi Mỹ.

Xếp sau The Power of the Dog với 10 đề cử, bom tấn khoa học viễn tưởng Dune được dự đoán là chịu thua hạng mục chính để càn quét các giải phụ như biên tập, quay phim, âm thanh, thiết kế sản xuất. Tương tự, khả năng các tác phẩm còn lại chiến thắng hạng mục Phim truyện xuất sắc là khá thấp.

Dẫn đầu cuộc đua năm nay là The Power of the Dog với sự tham gia của tài tử Benedict Cumberbatch.

Theo thống kê của trang Metacritic, The Power of the Dog đang bỏ xa đối thủ với tổng 108 điểm khi có 28 lần thắng hạng mục phim truyện, tính trên tất cả giải thưởng lớn nhỏ tiền Oscar. Các phim còn lại đều có điểm số dưới 50, cụ thể Licorice Pizza (47), Belfast (41), West Side Story (34), Drive My Car (33), Dune (33), CODA (30) và King Richard (17).

Hai tác phẩm Nightmare Alley và Don't Look Up thậm chí còn không xuất hiện trong danh sách thống kê.

Jane Campion tiếp tục lập lịch sử?

Trong năm gương mặt cạnh tranh hạng mục Đạo diễn xuất sắc, có ba cái tên không phải người Mỹ. Họ là: Kenneth Branagh đến từ Anh, Ryusuke Hamaguchi người Nhật và Jane Campion đại diện New Zealand.

Sau 32 năm kể từ Henry V (1990), Kenneth Branagh mới quay trở lại hạng mục này nhờ Belfast. Tác phẩm gợi nhớ Roma (2018) của đạo diễn Alfonso Cuarón với nước phim đen trắng và câu chuyện mang màu sắc bán tự truyện, gắn liền giai đoạn lịch sử quốc gia. “Đẹp mắt” là điều đầu tiên khán giả có thể nhận xét về phim, nhưng nội dung có thể thiếu sự kết nối với nhiều người.

Belfast gợi nhớ Roma (2018) từ nội dung đến nước phim đen trắng.

The Power of the Dog giúp Jane Campion trở thành phụ nữ đầu tiên hai lần được đề cử Oscar tại hạng mục đạo diễn. Kịch bản phim chuyển thể từ cuốn sách nổi tiếng cùng tên của Thomas Savage phát hành năm 1967. Theo nhà làm phim, câu chuyện “vĩ đại” và cần đưa lên màn ảnh rộng, khiến bà nung nấu ý định thực hiện dự án từ lâu.

Khả năng nữ đạo diễn New Zealand chiến thắng là rất cao. Nhiều ý kiến đánh giá đây là tác phẩm hay nhất của Campion kể từ The Piano (1993) – từng giúp bà ghi dấu lịch sử khi trở thành phụ nữ đầu tiên nhận giải Cành cọ Vàng. Năm nay, Campion có khả năng lập “hat-trick” tại ba hạng mục lớn của Oscar là phim hay nhất, biên kịch và đạo diễn. Trước đây chưa có nữ đạo diễn nào đạt được kỳ tích này.

So với hai cái tên nói trên, Ryusuke Hamaguchi vẫn thua thiệt dù có kinh nghiệm làm phim hơn 20 năm, từng tham gia các liên hoan phim uy tín như Cannes, Berlin. Ấn tượng về đạo diễn là biến một truyện ngắn trở thành tác phẩm điện ảnh dài ba tiếng mà vẫn giữ được tinh thần nguyên tác. Nhiều nhà phê bình đánh giá Drive My Car là "phim Haruki Murakami nhất" trong những phim chuyển thể từ tác phẩm của nhà văn nổi tiếng xứ anh đào.

Hai nhân vật còn lại - Paul Thomas Anderson và Steven Spielberg – đều từng chiến thắng tại các mùa Oscar trước. Năm nay, cả hai khó thắng giải nhưng đều có những thay đổi lớn trong phong cách làm phim.

Với West Side Story, Steven Spielberg lần đầu thử sức với thể loại phim ca nhạc (musical). Thách thức đặt ra với đạo diễn là câu chuyện tương đối cũ. Kịch bản phim chuyển thể từ vở nhạc kịch nổi tiếng cùng tên ra đời năm 1957, được xem như phiên bản hiện đại của Romeo và Juliet đặt trong bối cảnh New York. Trước đó, phiên bản điện ảnh năm 1961 từng thắng 10 giải Oscar bao gồm Phim truyện xuất sắc.

West Side Story đánh dấu lần đầu đạo diễn Steven Spielberg thử sức với phim ca nhạc.

Trong khi đó, Paul Thomas Anderson như trẻ lại với Licorice Pizza. Lấy bối cảnh California năm 1973, phim kể về chuyện tình sét đánh của cậu bé 15 tuổi với cô gái hơn cậu 10 tuổi. Câu chuyện lẫn phong cách làm phim của Anderson đều gần gũi, dễ cảm hơn các tác phẩm trước.

Metacritic thống kê Jane Campion dẫn đầu cuộc đua với 40 lần chiến thắng, đạt 127 điểm. Xếp sau bà là Steven Spielberg (30), Kenneth Branagh (25), Paul Thomas Anderson (23) và Ryusuke Hamaguchi (22).

Will Smith vượt mặt Benedict Cumberbatch

Cùng với thành công của The Power of the Dog, Benedict Cumberbatch hiện dẫn đầu thống kê trên Metacritic với 21 chiến thắng ở hạng mục Nam chính xuất sắc trong mùa giải năm nay, đạt tổng điểm là 89.

Trong phim, tài tử Anh khiến người xem ngạc nhiên khi đóng vai cao bồi Mỹ đồng tính. Để sống cùng cảm xúc nhân vật, anh áp dụng kỹ thuật diễn phương pháp (method acting), nhiều ngày liền không tắm và tập hút thuốc đến mức ngộ độc nicotin.

Tuy nhiên, các ý kiến dự đoán lại thiên về Will Smith sau khi anh giành chiến thắng tại Quả cầu Vàng, SAG (giải Nghiệp đoàn Diễn viên Màn ảnh Mỹ) và CCA (giải Hiệp hội Phê bình Phim Phát sóng Mỹ - Canada). Thất bại của Cumberbatch trước Smith tại sân nhà BAFTA phần nào củng cố nhận định này.

Trong King Richard, Will Smith hóa thân vào cha ruột kiêm huấn luyện viên của hai nhà vô địch quần vợt Mỹ là Venus và Serena Williams. Màn trình diễn của anh được đánh giá xuất sắc nhờ dung hòa kỹ thuật và cảm xúc, mang lại sự hấp dẫn cho phim.

Tạo hình của Will Smith trong phim King Richard.

Trước đó, tài tử sinh năm 1968 hai lần được đề cử cho vai diễn trong Ali (2002) và The Pursuit of Happyness (2007) nhưng ra về tay trắng. Các nhà phê bình tên tuổi từ New Yorker, LA Times, IndieWire đều dự đoán Will Smith chiến thắng ở lần đề cử thứ ba.

Năm 2021 cũng là năm thành công của Andrew Garfield khi anh được giới phê bình lẫn khán giả đón nhận nồng nhiệt. Trước khi trở lại với chiếc áo Người Nhện trong Spider-Man: No Way Home, ngôi sao người Anh xuất hiện trong hai tác phẩm Tick, Tick... Boom! và The Eyes of Tammy Faye đều tham gia tranh giải Oscar năm nay.

Trong phim ca nhạc Tick, Tick... Boom!, Garfield vào vai nhà soạn nhạc gặp khủng hoảng tuổi trung niên, mất cảm hứng sáng tạo. Để hoàn thiện vai diễn, ngôi sao phải vượt qua nỗi đau mất mẹ, thể hiện những phân đoạn tâm lý phức tạp, học hát với giáo viên thanh nhạc. Chưa kể nhân vật được lấy cảm hứng từ chính cuộc đời Jonathan Larson - cha đẻ nguyên tác kiêm nhà soạn kịch nổi tiếng thập niên 1990.

Theo Metacritic, theo sau Cumberbatch là Andrew Garfield (55), Will Smith (45) và Denzel Washington (20). Tài tử Tây Ban Nha Javier Bardem không có trong danh sách vì chưa thắng bất kỳ giải thưởng nào. Phần lớn các nhà phê bình đều cho rằng năm nay Washington và Bardem được đề cử nhưng khả năng chiến thắng là không cao.

Kristen Stewart có được xướng tên?

Hạng mục nữ chính năm nay cũng khó đoán. Kristen Stewart là cái tên gây chú ý khi hóa thân vào công nương Diana trong Spencer. Cô không hề chịu áp lực trước những diễn viên từng thành công với nhân vật trước đó, vượt qua nhiều nghi ngại để hoàn thành xuất sắc vai diễn.

Kristen Stewart gây bất ngờ khi hóa thân công nương Diana trong Spencer.

Sau hàng loạt lời chê bai về diễn xuất, đây là lần đầu tiên nữ diễn viên sinh năm 1990 được đề cử Oscar trong sự nghiệp. Thống kê của Metacritic cho thấy Stewart đang dẫn đầu cuộc đua với 19 lần chiến thắng và tổng điểm 79.

Song, việc SAG, CCA và BAFTA phớt lờ ngôi sao Chạng vạng khiến cơ hội đoạt tượng vàng của cô bị lung lay. Chưa kể, Stewart phải đối đầu với bốn đàn chị đều từng thắng hoặc được đề cử Oscar trước đó.

Xếp sau Stewart lần lượt là Olivia Colman (50), Jessica Chastain (42), Penélope Cruz (20). Dù không có trong danh sách thống kê, minh tinh Nicole Kidman được xem là ngựa ô khi giành chiến thắng tại Quả cầu Vàng với vai diễn trong Being the Ricardos.

Nếu Kristen Stewart không chiến thắng, cơ hội chia đều cho Jessica Chastain và Olivia Colman. Chastain từng trượt giải nữ chính với đề cử trong Zero Dark Thirty (2013), Colman lại được gọi tên tại Oscar 2019 nhờ The Favourite. Ở độ tuổi U50, hai ngôi sao chứng minh bản lĩnh diễn xuất đa dạng, liên tục đổi mới trong những vai diễn khác nhau.

Jessica Chastain được ngợi khen với vai diễn trong The Eyes of Tammy Faye.

Màn trình diễn của Jessica Chastain là yếu tố quan trọng giúp The Eyes of Tammy Faye thành công. Trong phim, cô lột xác khi vào vai ngôi sao truyền hình Tammy Faye – người nổi tiếng với tính cách lập dị và cuộc đời nhiều biến cố.

Olivia Colman cũng xuất sắc vào vai người mẹ ích kỷ trong The Lost Daughter. Cô phá vỡ hình mẫu về phụ nữ thường thấy trong điện ảnh, lột tả nội tâm phức tạp của nhân vật luôn bị quá khứ ám ảnh.

Tuy nhiên, Jessica Chastain hoàn toàn vượt mặt Olivia Colman khi thắng hai giải quan trọng là SAG và CCA. Các tờ New Yorker, EW, Hollywood Reporter đều dự đoán Chastain sẽ được xướng tên tại hạng mục nữ chính.