Bên ngoài một hiệu sách ở Ba Lan. Ảnh: Kazimierz Branny/Publishingperspective.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Ba Lan đã tuyên bố mức thuế VAT (Thuế giá trị gia tăng) ở mặt hàng sách và sách điện tử không giảm xuống mà sẽ giữ nguyên ở mức hiện tại. Việc này khiến nhiều doanh nghiệp ngành sách ở quốc gia này thất vọng.

Thị trường Ba Lan đang vật lộn với lạm phát tăng cao chưa từng thấy trong vòng 25 năm qua, tỷ lệ trung bình năm 2022 là 14,4%, cao nhất kể từ năm 1997. Giữa bối cảnh chi phí giấy và in ấn tăng cao, các nhà xuất bản và đơn vị bán sách tại Ba Lan đã hi vọng chính phủ sẽ hỗ trợ bằng cách giảm thuế VAT. Tuy vậy, Bộ Tài chính đã loại bỏ đề xuất này với cơ sở sách báo không nằm trong “các nhu cầu cơ bản của người dân".

Tại Ba Lan, mặt hàng sách và sách điện tử chịu mức thuế VAT 5% còn báo và tạp chí là 8%. Đại diện các nhà xuất bản cho rằng chính phủ đã một lần nữa coi nhẹ các vấn đề của ngành xuất bản. Họ hy vọng việc giảm thuế có thể bù đắp cho tình trạng khó khăn hiện tại gây ra bởi chi phí vận hành và giá giấy tăng. Họ cũng đưa ra ví dụ về các thành viên Liên minh châu Âu bất chấp khủng hoảng kinh tế kề cận, vẫn quyết định duy trì mức thuế VAT 0% với sách.

Cụ thể, từ tháng 4/2022, Ủy ban Kinh tế và Tài chính châu Âu đã đưa ra một nghị định mới, trong đó cho phép giảm mức thuế VAT ở một số “hàng hóa ưu tiên”. Danh sách các “hàng hóa ưu tiên” này bao gồm cả văn hóa phẩm như sách, sách điện tử và ấn phẩm tạp chí, sẽ được giảm thuế VAT xuống bằng 0% tại tất cả nước thành viên, nếu như chính phủ nước đó muốn áp dụng.

Động thái giảm thuế này là nỗ lực khuyến khích các nước thành viên có thể áp dụng mức thuế VAT thấp nhất dành cho mặt hàng sách, giúp độc giả có lợi hơn trong việc tiếp cận sách và ngành xuất bản các nước tăng trưởng trở lại. Nhưng các quốc gia có quyền lựa chọn mức thuế tại đất nước mình, và Ba Lan đã làm vậy.

Một báo cáo gần đây của đơn vị tư vấn quốc tế Bain & Company, sau khi thực hiện khảo sát người tiêu dùng Ba Lan ở quý tư năm 2022, cho thấy người Ba Lan dự định cắt giảm chi tiêu ở năm 2023, trong đó các khoản chi cho giải trí, nhưng không bao gồm sách. Theo đó, sách được nhiều người Ba Lan coi như hình thức giải trí ít đắt đỏ hơn.

Tuy vậy, giữa bối cảnh chi phí giấy và in ấn tăng cao, giá sách in tăng lên đáng kể, dẫn tới tác động lên giá sách điện tử và sách nói tại Ba Lan. Công ty phát hành sách điện tử và sách nói Legimi cho biết đã phải tăng giá các gói đăng ký vì giá bản quyền mua từ các nhà xuất bản tăng cao, trong tình hình giá giấy đã tăng hơn 10% trong năm 2022.

Ngoài Ba Lan, vẫn còn một số quốc gia châu Âu khác áp dụng mức thuế VAT lớn hơn 0% cho mặt hàng sách, cụ thể như Thụy Sĩ là 2,5%, Italy là 4%, Pháp là 5,5% (với các ấn phẩm sách báo chứa nội dung quảng cáo đánh thuế 20%), Đức là 7%, Hà Lan là 9%...

Ở Việt Nam, mặt hàng sách đang chịu mức thuế VAT là 5%.