 |
Eitan Bernath, ngôi sao TikTok 19 tuổi với hơn 1,6 triệu người theo dõi, bắt đầu đăng nội dung ăn uống lên nền tảng vào năm 2019. Giống như nhiều đầu bếp TikTok Gen Z, anh tự học nấu ăn qua YouTube và Food Network.
Ban đầu, Bernath chia sẻ những điều này lên Instagram. Tuy nhiên, sự nổi tiếng chỉ đến khi anh bắt đầu chuyển sang TikTok. Trong vòng 24 giờ sau khi đăng clip đầu tiên, Bernath đã có hàng chục nghìn người theo dõi.
zVào năm 2018, khi TikTok chính thức được giới thiệu ở Mỹ, ứng dụng này gần như đồng nghĩa với việc hát nhép và thử thách nhảy nhót. Nhưng nội dung thực phẩm bùng nổ trên nền tảng này vào đầu năm 2020, khi hàng triệu người mắc kẹt ở nhà trong thời gian kiểm dịch và nấu ăn trở thành trò tiêu khiển.
Các video gắn hashtag #TikTokFood đã thu về tổng cộng 25,2 tỷ lượt xem và ứng dụng này thường xuyên tạo ra những cơn sốt đồ ăn lan truyền, chẳng hạn như cà phê bọt biển, mì ống với feta nướng và cà chua hiện được gọi là "mì ống TikTok"...
 |
| Eitan Bernath trở thành ngôi sao nấu ăn sau khi gia nhập TikTok. Ảnh: The New York Times. |
TikTok cũng đã sinh ra một thế hệ food influencer mới gọi là FoodTok. Những người này thường không được đào tạo bài bản, ít kinh nghiệm và cũng không thực sự quá am hiểu về ẩm thực, bếp núc như các đầu bếp hay chuyên gia.
Kết quả, các FoodTok có thể tạo ra những clip gần gũi, giản dị theo kiểu DIY (do it yourself) mà ai cũng có thể làm theo tại nhà. Nhưng mặt trái là những người này cũng có thể cho ra đời các clip ngắn nhảm nhí, vô bổ, độc hại, song bằng một cách nào đó vẫn lan truyền nhanh chóng trên nền tảng.
Nhưng món ăn khiến người xem rùng mình
Mỗi nền tảng tiên phong trong một loại nội dung ẩm thực khác nhau. Facebook và BuzzFeed Tasty đã mở ra kỷ nguyên của những công thức nấu ăn dễ thực hiện được chuẩn bị bởi một đôi tay chuyên nghiệp trên màn hình.
YouTube cung cấp các công thức nấu ăn phức tạp hơn và các vlog chế biến dài 20 phút. Instagram đã mang đến cho công chúng những món ăn có tính lan truyền với hình ảnh đẹp mắt.
TikTok có định dạng video thức ăn chiếm ưu thế. Đó là một camera được đặt trên quầy bếp và dường như người nấu ăn đang đứng ngay trước mặt bạn. Nó gần như thể khán giả đang FaceTime với một người bạn trong khi họ tự làm bữa tối.
Kết quả là những clip nấu ăn ngắn gọn, đơn giản và dễ làm theo được ra đời. Hầu hết đầu bếp trên TikTok là những người đang chuẩn bị thức ăn trong nhà bếp tại gia và bạn bè hoặc người thân thường xuyên xuất hiện trong khung hình.
Ahmad Alzahabi (24 tuổi), ngôi sao ẩm thực TikTok ở Flint (Michigan, Mỹ), cho biết: "Công thức nấu ăn lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội khác chỉ hấp dẫn về mặt hình ảnh, bạn chảy nước miếng vì chúng, nhưng bạn không bao giờ làm được. TikTok đã cho phép mọi người ghi lại các cuộc họp mặt gia đình, những gì họ làm ở nhà. Nó không cần phải trông đẹp mắt nhưng dễ làm theo".
 |
| Nhiều công thức nấu ăn trên TikTok bị chỉ trích vì mất vệ sinh, lãng phí thực phẩm. Ảnh minh họa: Sarah Palmer. |
Tuy nhiên, không phải tất cả những gì dễ làm theo cũng đáng được bắt chước hay nhân rộng. Vô số thử thách, công thức nấu ăn trên TikTok khiến người xem kinh hãi.
Giữa tháng 8, clip ghi cảnh một phụ nữ đổ trực tiếp các lọ nước sốt cà chua lên mặt bàn nhanh chóng viral và thu về hơn 10 triệu lượt xem trên nền tảng.
"Đây là cách dễ nhất để làm món spaghetti cho nhiều người ăn. Món này trông ngon đúng không? Tôi là người Italy và đây là cách người Italy làm spaghetti", người phụ nữ nói trong khi dùng tay trộn mì trên mặt bàn đầy nước sốt.
Hàng nghìn người để lại bình luận phản đối trong phần comment: "Là một người Italy, tôi thấy rùng mình", "Tôi thậm chí không dám cho vật nuôi của mình ăn món này".
Nhưng bất chấp sự chỉ trích, đây vẫn là một trong những "mẹo vặt" nhà bếp viral nhất 8 tháng đầu năm. Những clip khác gồm đè bẹp xúc xích trong máy làm bánh quế hoặc bơ đậu phộng đông lạnh làm sẵn và bánh mì kẹp mứt. Nhiều clip phi logic đến mức làm người xem tức giận.
Xấu xí, phản cảm nhưng vẫn viral
Theo Dana McCauley, chuyên gia về xu hướng thực phẩm từ Đại học Guelph, thực tế chứng minh các clip ẩm thực càng kỳ lạ, xấu xí, thậm chí phản cảm, gây ức chế cho người xem lại càng nhanh chóng lan truyền trên TikTok.
"Nhiều công thức nấu ăn khiến chúng ta vô cùng khó chịu nhưng đôi khi không thể cưỡng lại mà nhấn vào xem. Tôi từng xem một clip quay cảnh làm bánh bằng Sprite. Nó gây ức chế nhưng khiến chúng ta thắc mắc tại sao lại như vậy".
McCauley còn so sánh những công thức nấu ăn thô thiển trên TikTok với trò potluck, nơi mỗi người đem theo một món đồ để góp vào buổi tiệc. Và tất nhiên không phải món nào cũng xuất sắc nhưng mọi người thấy thú vị vì cảm giác bất ngờ và sự chia sẻ.
 |
| TikTok tạo ra thế hệ FoodTok, những người không được đào tạo bài bản, ít kinh nghiệm bếp núc. Ảnh minh họa: The New York Times. |
Còn chiến lược gia Internet Jesse Hirsh cho rằng thói quen của con người đang được TikTok tận dụng một cách triệt để.
"Các nền tảng khác ưu tiên sự tương tác, nhưng TikTok ưu tiên sự chú ý. Thuật toán không quan tâm đến việc bạn thích video hay đăng nhận xét ghét bỏ như thế nào, nó chỉ quan tâm rằng bạn đã xem và sau đó cho bạn thấy nhiều thứ khác tương tự".
Vì vậy, mỗi khi đã nhấp vào clip quay cảnh nấu món cá trong máy pha cà phê, người xem, dù ghét bỏ, sẽ tiếp tục được đề xuất những thứ thậm chí còn khủng khiếp hơn.
"Và nếu bạn tiếp tục nhấp vào đó để xem, hãy biết rằng mình không đơn độc. Họ đang cho bạn 'ăn' những gì bạn muốn. Có rất nhiều người giống vậy và những nhóm đó phát triển lên đến hàng chục nghìn người, tất cả đều ở cùng một phân khúc kỳ lạ. Điều may mắn duy nhất là rất ít người bắt chước làm spaghetti trên bàn hay kho cá bằng máy pha cà phê trong thực tế", Hirsh nói.
Mới đây, nhiều cuộc tranh cãi trên mạng xã hội Việt Nam giữa các Tiktoker và chủ hàng quán ăn đã gây chú ý. Các reviewer trên nền tảng Tiktoker làm clip dựa trên các quán ăn xu hướng, nhưng chủ yếu nhận xét theo góc nhìn tiêu cực, tạo tranh cãi.
Ở phía ngược lại, chủ hàng quán cũng tố các KOL này cố tình gian dối, nhận xét không trung thực, gây ảnh hưởng tới quán ăn.
Từng là quan hệ đôi bên cùng có lợi, nhiều blogger ẩm thực và quán ăn giờ đây đối đầu nhau. Nhiều nhà hàng thậm chí cấm cửa TikToker vì clip review tiêu cực trên mạng xã hội.
Cuộc chiến Tiktoker và hàng quán
TikToker review sai sự thật, chủ nhà hàng có thể kiện
Theo luật sư, các TikToker review đồ ăn cần có trách nhiệm với phát ngôn của mình khi đánh giá về cơ sở dịch vụ ăn uống nếu không muốn có khả năng chịu trách nhiệm trước pháp luật.
TikTok là cỗ máy tạo ra KOL thiếu tài năng, thừa chiêu trò
Nền tảng TikTok cho quá nhiều người dễ dàng có được sự nổi tiếng chỉ nhờ clip 15 giây. Điều này dẫn đến sự bão hòa của danh xưng “ngôi sao mạng”.
Đằng sau cuộc sống hào nhoáng của ông hoàng, bà chúa TikTok
Sự bùng nổ của các nền tảng mạng xã hội giúp nhiều TikToker có cuộc sống tưởng như đáng mơ ước. Nhưng số liệu cho thấy họ đang kiệt sức vì phải chạy theo thuật toán như một cỗ máy.
Thấy bạn bè kiếm được tiền từ TikTok, Thanh Huyền (22 tuổi, quận 5, TP.HCM) nghỉ việc văn phòng để quay video. 3 tháng qua, cô lo lắng vì không có thu nhập.
Đau bụng, ngộ độc khi đi ăn theo TikToker giới thiệu
Sau khi ăn chè xoài tại một quán được nhiều TikToker giới thiệu, 2 người bạn của Đoàn Sáng có biểu hiện ngộ độc, liên tục chóng mặt, buồn nôn và đi ngoài.
