Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome H. Powell có thể sẽ phải đối mặt với nhiều câu hỏi hơn thường lệ về quyết định lãi suất vào ngày 22/3.

Ông gần như chắc chắn cũng sẽ bị đặt câu hỏi về cách thức và lý do Fed không thể ngăn chặn các vấn đề tại SVB trước khi quá muộn.

Sự sụp đổ của SVB - vụ phá sản ngân hàng lớn nhất nước Mỹ kể từ năm 2008 - đã thúc đẩy sự giám sát chặt chẽ của Fed, trong khi nhiều người thắc mắc tại sao các lỗ hổng của ngân hàng không được khắc phục kịp thời.

New York Times đánh giá đáng nhẽ các cơ quan quản lý tại Fed phải thấy rõ nhiều điểm yếu của ngân hàng này từ trước.

SVB có tỷ lệ lớn tiền gửi vượt quá giới hạn bảo hiểm 250.000 USD. Điều này khiến người gửi tiền có nhiều khả năng tháo chạy ngay khi thấy dấu hiệu rắc rối và ngân hàng dễ bị rơi vào cảnh rút tiền ồ ạt.

SVB đã phát triển nhanh chóng nhưng khách hàng gửi tiền tập trung trong ngành công nghệ đầy biến động. Không chỉ vậy, ngân hàng nắm giữ rất nhiều trái phiếu dài hạn, vốn sẽ mất giá trị thị trường khi Fed tăng lãi suất. Tuy nhiên, SVB hành động rất ít để tự bảo vệ mình trước sự gia tăng chi phí vay.

Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome H. Powell. Ảnh: Reuters.

Không phản ứng đủ

Các thống đốc tại Hội đồng Fed ở Washington đã cho phép SVB sáp nhập với một ngân hàng nhỏ vào tháng 6/2021, chỉ vài tháng trước khi giám sát viên của Fed ở San Francisco bắt đầu đưa ra hàng loạt cảnh báo về khả năng quản lý rủi ro kém của ngân hàng.

Đến năm 2022, Fed đã nhiều lần cảnh báo vấn đề tới các giám đốc điều hành và cấm ngân hàng phát triển thông qua việc mua lại.

Nhưng Fed không phản ứng đủ quyết đoán để ngăn chặn các vấn đề của ngân hàng dẫn đến sự sụp đổ - một thất bại gây ra sự bất ổn cho phần còn lại của hệ thống tài chính Mỹ.

Ông Powell có thể phải đối mặt với một số câu hỏi: Điều gì đã xảy ra? Có phải những giám sát viên tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco không cảnh báo rủi ro đủ mạnh? Có phải hội đồng quản trị Fed không theo sát những điểm yếu được báo cáo?

Hay sự sai sót đó là dấu hiệu của một vấn đề lớn hơn: Liệu quy tắc và sự giám sát hiện hành có gây khó khăn cho việc nhanh chóng giải quyết các sai lầm quan trọng hay không?

Fed đã công bố đánh giá, xem xét lại sự sụp đổ của ngân hàng, với cuộc điều tra sẽ kết thúc vào ngày 1/5.

“Các sự kiện xung quanh SVB yêu cầu Cục Dự trữ Liên bang xem xét kỹ lưỡng, minh bạch và nhanh chóng”, ông Powell cho biết trong tuyên bố vào tuần trước.

Quốc hội Mỹ cũng có kế hoạch đào sâu vào những gì đã xảy ra, với các ủy ban ở cả Thượng viện và Hạ viện lên kế hoạch điều trần vào tuần tới về vụ sụp đổ ngân hàng gần đây.

Ông Daniel Tarullo nhận định sự sụp đổ của SVB là một hồi chuông cảnh tỉnh. Ảnh: Reuters.

SVB có mô hình kinh doanh dễ bị tổn thương một cách bất thường trước làn sóng rút tiền nhanh chóng. Dù vậy, nếu sự sụp đổ của nó là bằng chứng về một điểm mù trong cách thức giám sát ngân hàng, những điểm yếu có thể lan rộng hơn trong toàn hệ thống.

“Sự thất bại của SVB không chỉ khiến mọi người đặt câu hỏi liệu các ngân hàng khác có ở trong hoàn cảnh tương tự đến mức họ có thể gặp nguy hiểm không?”, Daniel Tarullo, cựu thống đốc Fed và hiện là giáo sư tại Harvard, nói.

“Đó cũng là một hồi chuông cảnh tỉnh để nhìn vào các ngân hàng nói chung”, ông cho biết.

Trò chơi đổ lỗi

Các chính trị gia đang chơi “trò chơi đổ lỗi”. Một số đảng viên Dân chủ đã chỉ trích các biện pháp hạn chế được thông qua vào năm 2018.

Cụ thể, các nhà lập pháp Mỹ đã thông qua đạo luật quy định các ngân hàng có giá trị tài sản từ 250 tỷ USD trở lên mới phải chịu giám sát chặt chẽ. Quy định này khiến số lượng các ngân hàng trong diện bị giám sát chặt chẽ của Fed giảm hơn một nửa.

Nhiều thành viên đảng Dân chủ cho rằng quy định này làm suy yếu hệ thống và chỉ trích ông Powell vì không ngăn chặn được chúng.

Cùng lúc, một số đảng viên Cộng hòa cố gắng đổ lỗi cho Fed San Francisco, lập luận rằng vụ sụp đổ không nhất thiết dẫn đến các quy định khó khăn hơn.

“Rõ ràng là có rất nhiều điều mà chúng ta chưa biết”, Lev Menand, người nghiên cứu về tiền tệ và ngân hàng tại Trường Luật Columbia, cho biết.

Để hiểu những gì xảy ra tại SVB đòi hỏi phải hiểu cách thức hoạt động giám sát ngân hàng.

Các cơ quan quản lý khác nhau của Mỹ giám sát ngân hàng khác nhau, nhưng Fed có thẩm quyền đối với các công ty nắm giữ ngân hàng lớn, ngân hàng thành viên nhà nước, ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Mỹ và một số ngân hàng khu vực.

Hội đồng thống đốc của Fed, bao gồm 7 quan chức được bổ nhiệm chính trị, chịu trách nhiệm định hình quy định và đặt ra quy tắc cơ bản chi phối việc giám sát ngân hàng. Nhưng việc giám sát hàng ngày được thực hiện bởi giám sát viên tại 12 ngân hàng khu vực của Fed.

Trước cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, các chi nhánh khu vực bán tư nhân đó có rất nhiều quyền quyết định. Nhưng sau cuộc khủng hoảng, luật Dodd-Frank đã tạo ra vai trò mới cho một trong những thống đốc của Fed - phó chủ tịch giám sát ngân hàng.

Ý tưởng là làm cho việc giám sát ngân hàng trở nên chặt chẽ hơn. Dodd-Frank cũng tăng cường yêu cầu về vốn và thanh khoản, buộc nhiều ngân hàng phải kiểm soát rủi ro và giữ dòng tiền dễ khai thác trong tay, đồng thời tổ chức bài kiểm tra áp lực thường xuyên để kiểm tra sức khỏe của các ngân hàng lớn nhất.

Nhưng vào thời điểm phó chủ tịch giám sát chính thức đầu tiên của Fed được xác nhận vào năm 2017, con lắc điều tiết đã quay theo hướng ngược lại.

Cựu phó chủ tịch Fed Randal K. Quarles nhậm chức với cam kết cắt giảm các quy tắc ngân hàng. Ảnh: AP.

Ông Randal K. Quarles, một lựa chọn của cựu Tổng thống Donald J. Trump, nhậm chức, cam kết giảm bớt các quy tắc ngân hàng mà nhiều đảng viên Cộng hòa cho là quá nặng nề.

Một trong số đó là ngân hàng có tài sản 250-700 tỷ USD được phép loại bỏ việc tính các khoản lỗ chưa thực hiện trong tính toán vốn, chẳng hạn sự thay đổi giá trị thị trường của trái phiếu cũ.

Mặc dù điều đó không gây vấn đề trong trường hợp của SVB, do ngân hàng này ở dưới ngưỡng 250 tỷ USD, một số quan chức Fed vào thời điểm đó đã cảnh báo thay đổi có thể khiến hệ thống ngân hàng dễ bị tổn thương hơn.

Lael Brainard, người lúc đó là thống đốc Fed và hiện chỉ đạo Hội đồng Kinh tế Quốc gia, cũng thể hiện quan điểm bất đồng. Ông cảnh báo “tình trạng nguy hiểm của các tổ chức ngân hàng lớn thường biểu hiện đầu tiên ở sự căng thẳng về thanh khoản và nhanh chóng lây lan qua hệ thống tài chính”.

Một số người nói rằng những thay đổi khác của ông Quarles có khả năng mang lại nhiều hậu quả hơn. Phó chủ tịch giám sát của Fed vào thời điểm đó đã cố gắng khiến việc giám sát ngân hàng hàng ngày trở nên dễ đoán hơn, để ít việc hơn cho các cá nhân giám sát.

“Đặc tính đó có thể là lý do tại sao các giám sát viên cảm thấy họ không thể làm gì hơn ở đây”, Peter Conti-Brown, chuyên gia về quy định tài chính và là nhà sử học Fed tại Đại học Pennsylvania, cho biết.

Hoạt động rủi ro của SVB đã nằm trong tầm ngắm của Fed trong hơn một năm.

Các giám sát viên của Fed bắt đầu nghiêm túc cảnh báo vấn đề của SVB vào mùa thu năm 2021. Quá trình đó dẫn đến 6 cảnh báo, thường được gọi là “vấn đề cần chú ý”, nhằm thúc đẩy nhà điều hành hành động.

Tuy nhiên, không phải lúc nào mối lo ngại đó cũng được giải quyết ngay lập tức. Trong hệ thống xếp hạng kiểm tra việc lập kế hoạch vốn, quản lý rủi ro thanh khoản, quản trị và kiểm soát, chỉ có khoảng một nửa ngân hàng lớn đạt điểm “đạt yêu cầu” trên cả 3.