 |
Các mặt hàng nhạy cảm như thuốc lá điện tử, đồ chơi tình dục luôn nằm trong danh sách bị cấm ở các sàn thương mại điện tử (TMĐT), và TikTok Shop cũng không phải là ngoại lệ.
Cụ thể, tại các mục 3.1, 3.6 và 3.14 trong hướng dẫn dành cho người bán, TikTok Shop có nêu rõ các loại dao kiếm, đồ chơi tình dục, thuốc lá điện tử và nhiều loại hàng nhạy cảm khác nằm trong danh sách cấm bán của nền tảng này.
Người bán khi đăng tải các sản phẩm nằm trong danh mục này sẽ phải chịu những hình thức chế tài như bị xóa sản phẩm hay khóa tài khoản bán hàng.
Tuy nhiên, thuốc lá điện tử, đồ chơi tình dục hay các sản phẩm thuộc danh mục cấm của TikTok vẫn được bày bán công khai thông qua các chiêu trò như đổi tên sản phẩm, thay ảnh minh họa nhằm qua mắt AI kiểm duyệt.
Các sản phẩm này có thể tiếp cận khách hàng trẻ tuổi, cũng chính là tệp người dùng lớn nhất của TikTok.
"Phù phép" tên sản phẩm
Trên nhiều gian hàng TikTok Shop, không khó để người xem tìm được những video quảng cáo các sản phẩm nhạy cảm như đồ chơi tình dục, vũ khí hay thuốc lá điện tử được trình chiếu công khai.
Để đánh lừa hệ thống quét sản phẩm của nền tảng, nhiều người bán đã thay tên của sản phẩm, "phù phép" chúng thành những lọ bánh, kẹo hay vật dụng cá nhân với nhiều màu sắc, tên gọi khác nhau.
 |
| Các sản phẩm nhạy cảm, giới hạn độ tuổi được bày bán tràn lan trên TikTok Shop. |
Trong vai người mua hàng, phóng viên đã liên hệ với chủ gian hàng có tên @Bích***** trên TikTok Shop với nhu cầu tìm mua sản phẩm thuốc lá điện tử. Người bán nhanh chóng gửi các video giới thiệu sản phẩm đính kèm đường dẫn bán hàng.
Người bán này cũng cam kết các sản phẩm đều được đổi tên, đóng gói cẩn thận khi giao hàng theo yêu cầu từ khách.
"Nhiều bạn trẻ lo ngại phụ huynh phát hiện nên thường nhờ mình che tên sản phẩm, số này chiếm hơn nửa lượng đơn hàng. Nên bạn yên tâm, đơn hàng giao đến tay bạn đã được đổi tên cẩn thận", chủ tài khoản @Bích***** chia sẻ.
Các loại thuốc lá điện tử hay được giới trẻ biết đến dưới tên gọi vape pod thường được người bán đổi tên thành "kẹo thơm miệng", "kẹo nhiều vị" hay thậm chí là "gậy phát sáng".
Với những sản phẩm đồ chơi tình dục, người bán sẽ biến chúng thành các "dụng cụ rửa mặt" hoặc "son dưỡng môi" để tránh bị kiểm duyệt. Các dụng cụ dùng để sử dụng chất cấm thì thường được đổi thành vật phẩm hỗ trợ sức khỏe dưới tên gọi "dụng cụ tập thở" hay "bình hỗ trợ hô hấp"
Ngoài đổi tên sản phẩm, người bán thường đính kèm các hình minh họa khác nhau như hình kẹo bánh, trái cây tương ứng với tên gọi của sản phẩm. Cá biệt, một số gian hàng còn giữ nguyên hình ảnh của các sản phẩm nhạy cảm và rao bán thường xuyên mà không bị bộ phận kiểm duyệt từ nền tảng TikTok gỡ bỏ.
Truy cập vào gian hàng TikTok Shop của chủ tài khoản @thaob****, hàng loạt các sản phẩm nhạy cảm được gắn mắc "dụng cụ rửa mặt mini" được bày bán công khai đi kèm những phụ kiện, trang phục "người lớn" khác.
Tuy nhiên, tài khoản TikTok này lại không hề che hình ảnh sản phẩm mà quảng cáo một cách công khai với nhiều video hướng dẫn.
Mặc dù người bán đã thay đổi tên sản phẩm, người xem hoàn toàn có thể nhận ra các vật dụng được bày bán thông qua những video quảng cáo của cửa hàng.
Những video quảng cáo thường được người bán chạy quảng cáo với nội dung không rõ ràng, sau đó gắn liên kết sản phẩm để tiếp cận được lượng khách hàng lớn.
Lọt lưới kiểm duyệt
Khi đã qua được lớp kiểm duyệt của TikTok, những sản phẩm nhạy cảm trên dễ dàng tiếp cận được một lượng lớn người dùng trẻ. Các sản phẩm như thuốc lá điện tử có lượt mua dao động 3.000-5.000 lượt trên mỗi sản phẩm.
Nguyễn Thị Thùy Trang (17 tuổi, TP.HCM) chia sẻ các bạn của cô thường xuyên đặt mua các sản phẩm thuốc lá điện tử từ TikTok Shop. Do sản phẩm đã được đổi tên từ người bán nên những đơn hàng được giao đến tận cửa trường học mà không bị phía nhà trường phát hiện.
 |
| Các sản phẩm thuốc lá điện tử được rao bán dưới tên gọi xịt thơm miệng trên TikTok Shop. |
"Nhiều bạn đặt giao đến tận cổng trường, bảo vệ có thấy cũng chỉ là đơn ghi kẹo bánh nên vẫn cho nhận", nữ sinh này cho biết.
Chị Trần Thị N. (46 tuổi, ngụ Gò Vấp) vẫn chưa khỏi bất ngờ với những đơn hàng tên "kẹo hạt nhiều vị", "kẹo thơm miệng" được giao đến nhà với giá khoảng 100.000-180.000 đồng. Các đơn hàng đều được Ngọc Như **, con gái chị, đặt mua từ TikTok Shop.
Đến khi mở gói hàng, chị mới biết con gái đã đặt mua số lượng lớn thuốc lá điện tử với nhiều mùi vị khác nhau. Sau khi tra hỏi, con gái chị cũng thừa nhận đây là những sản phẩm được mua từ livestream trên TikTok Shop.
"Lúc nhận hàng tôi chỉ nghĩ kẹo bánh đắt đỏ vì gần 200.000 đồng, ai ngờ mở ra lại là mấy cái thuốc lá điện tử mà báo đài thường cảnh bảo. Tôi không nghĩ con mình lại mua được những thứ đó trên TikTok, mà lại còn đổi tên để tránh bị phụ huynh phát hiện", chị N. cho biết.
Theo chị N., TikTok hiện nay là nền tảng giải trí với lượng lớn người sử dụng, đa số là người trẻ. Việc không rà soát và kiểm duyệt khắt khe các sản phẩm được bán ra từ sàn TMĐT này dễ khiến giới trẻ dễ dàng tìm mua và sử dụng các sản phẩm cấm, ảnh hưởng đến sức khỏe và suy nghĩ của trẻ em.
"Tôi nghĩ TikTok cần quét các sản phẩm được bán kỹ lưỡng hơn, hoặc sử dụng nhiều biện pháp tránh cho trẻ em dưới 18 tuổi đặt hàng", chị N. nhận định.
   |
Hướng dẫn người bán hàng của TikTok Shop nêu rõ các mặt hàng nhạy cảm như dao kiếm, thuốc lá điện tử, đồ chơi tình dục, trang phục khiêu dâm đều nằm trong danh sách cấm bán. Ảnh chụp từ website kiến thức người bán của TikTok Shop. |
Về các vấn đề liên quan đến sản phẩm nhạy cảm được bày bán trên nền tảng TikTok, Zing đã liên hệ nền tảng này nhưng chưa nhận được phản hồi.
Trên nền tảng TikTok Shop, với các sản phẩm đăng bán thuộc mục bị hạn chế hay bị cấm, người bán sẽ bị xử lý vi phạm theo nhiều hình thức. Ở lần đầu tiên, các cảnh báo chính thức sẽ được gửi đến đi kèm việc tạm dừng niêm yết sản phẩm, đình chỉ tạm thời việc đăng ký kinh doanh.
Khi có dấu hiệu tiếp tục đăng bán các sản phẩm cấm, TikTok cho biết người bán có thể bị xóa tài khoản và thu giữ toàn bộ số thu nhập phát sinh từ việc bán hàng vi phạm. Tuy nhiên, việc các cửa hàng vẫn bán sản phẩm bị cấm tràn lan cho thấy nền tảng này kiểm soát chưa hiệu quả.
