Review sách đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy văn hóa đọc Ảnh: ITN.

Không dừng lại ở việc tự giới thiệu sách mới, truyền thông hiện đại phát triển cho phép nhiều bạn đọc chung tay lan tỏa các cuốn sách hay, với những bài nhận xét, đánh giá (còn gọi là review sách) chứa đựng các góc nhìn đa chiều. Nhờ đó, có những tác phẩm ngày càng được nhiều bạn đọc biết tới, trở thành “best seller” trong làng sách.

Thúc đẩy văn hóa đọc và ngành xuất bản

Trong xu thế phát triển của Internet, bên cạnh việc giới thiệu sách trên các phương tiện thông tin đại chúng, trang mạng xã hội của các đơn vị xuất bản, qua các sự kiện ra mắt sách trực tiếp và trực tuyến, giao lưu với tác giả… review sách phát triển rầm rộ thời gian qua và nhanh chóng đóng vai trò quan trọng với ngành sách.

Thực tế, review sách có thể là các nhận xét, bình luận ngắn gọn của người đã mua sách trên các website, các trang thương mại điện tử, mạng xã hội cho tới các bài viết, video đăng tải ở nhiều nơi, cung cấp thông tin của cuốn sách như hình thức, nội dung, văn phong và nghệ thuật dùng từ, những giá trị cốt lõi mà tác giả muốn truyền tải qua cuốn sách…

Điều này cần thiết khi ngành xuất bản đang phát triển mạnh mẽ, với nhiều đầu sách đưa tới bạn đọc mỗi năm. Theo số liệu từ Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT&TT), năm 2021, tổng số xuất bản phẩm nộp lưu chiểu là 32.948; trong đó, xuất bản phẩm dạng sách in là 29.274; xuất bản phẩm dạng điện tử là 2.300.

Với hàng vạn cuốn sách mới ra mắt trong năm như vậy, chưa nói đến việc đọc, lựa chọn một cuốn sách phù hợp cũng là việc làm khó khăn và tốn thời gian với nhiều độc giả. Về phía đơn vị xuất bản, ngoài việc có một cuốn sách hay, thì sách được lan tỏa và nhiều người biết tới mang ý nghĩa sống còn.

Bởi giữa thế giới sách bạt ngàn như hiện tại, dù là những đầu sách tốt nhưng chưa có kênh truyền thông hiệu quả thì cũng không được công chúng biết đến rộng rãi, đồng nghĩa sẽ không bán được nhiều sách.

Review sách giúp giải quyết phần nào nhu cầu tìm kiếm sách phù hợp của độc giả. Bên cạnh đó, một cuốn sách càng được nhiều bạn đọc nhắc tới, đánh giá, bình luận cũng sẽ càng được giới thiệu rộng rãi, thu hút công chúng hơn.

Ở cấp độ khác, sự tham dự của người đọc phong phú, sôi động sẽ giúp khẳng định sức sống và giá trị của tác phẩm. Vì một thông điệp, kiến thức được viết ra không bó hẹp, định khuôn trong tư tưởng của người viết ra nó, mà còn cần sự tham chiếu của người đọc… Bởi vậy, việc review sách đang đóng một vai trò quan trọng giúp thúc đẩy văn hóa đọc và ngành xuất bản.

Lan tỏa mạnh mẽ qua review sách

Nắm bắt những ưu điểm của các bài phê bình sách, bộ phận truyền thông của nhiều đơn vị làm sách đã phối hợp với cơ quan báo chí để đăng tải bài viết về sách của các chuyên gia, những người nổi tiếng. Nhiều trang web review sách cũng ra đời, giúp người đọc chú ý tới tác phẩm nhiều hơn khi tiếp cận ý kiến tổng quan, lời đánh giá khái quát về cuốn sách.

Bên cạnh cách thức truyền thống này, các trang mạng xã hội và website của các nhà xuất bản cũng được khai thác. Có những đơn vị xuất bản sở hữu hàng chục hội nhóm yêu sách, review sách trên mạng xã hội với hàng trăm nghìn người theo dõi và tương tác.

Mặc dù trong các cộng đồng review sách như vậy, người viết không nổi tiếng, nhưng họ thường có một niềm hứng thú đặc biệt với công việc này, mang tới các góc nhìn khác nhau về một cuốn sách. Việc độc giả có các bài viết về cuốn sách hay mình đã đọc cũng tăng tính thuyết phục cho nhiều người lựa chọn sách.

Vừa qua, nhiều cuộc thi review sách dành cho độc giả cũng được các đơn vị tổ chức. Chẳng hạn, cuộc thi review sách Kim Đồng trên TikTok đang được NXB Kim Đồng tổ chức (từ ngày 1.1 - 1.4), giải thưởng cao nhất lên tới 10 triệu đồng), độc giả chỉ cần giới thiệu một cuốn sách Kim Đồng bất kỳ có thời lượng từ 1 phút đến 1 phút 30 giây… Đơn vị này cũng có các hội nhóm trên mạng xã hội để độc giả review sách và định kỳ tặng quà với những độc giả có nhiều bài review nhất; tổ chức cuộc thi giới thiệu sách “Cuốn sách Kim Đồng của tôi”...

Cuối năm 2022, nhân dịp kỷ niệm 65 năm ngày thành lập, NXB Phụ nữ Việt Nam đã tổ chức cuộc thi viết Sách hay. Đơn vị này cho biết, hoạt động được tổ chức với mong muốn nhìn lại chặng đường đã qua, có thêm động lực để làm ra những cuốn sách hay, phục vụ đông đảo bạn đọc trong nước và bạn đọc nước ngoài, đặc biệt là phụ nữ, gia đình, trẻ em, các cấp Hội Phụ nữ… cùng các bạn yêu sách đã luôn đồng hành, ủng hộ NXB.

Hay trước đó, với mong muốn kết nối với độc giả, Nhã Nam cũng có chương trình Review - Góp ý - Nhận quà với mảng sách thiếu nhi, vừa giúp các bậc cha mẹ ghi lại cảm nhận về cuốn sách, vừa là gợi ý để các bố mẹ khác chọn được sách hay cho con. Các ý kiến đóng góp từ phụ huynh cũng giúp Nhã Nam phát huy điểm mạnh, cải thiện điểm chưa tốt để làm ra những cuốn sách chất lượng hữu ích cho các bạn nhỏ và bố mẹ…

Chắc chắn rằng nội dung và chất lượng sách vẫn là yếu tố quan trọng nhất và là yếu tố cốt lõi quyết định sách có đến được với độc giả hay không. Nhưng tạo được dư luận phong phú đối với một cuốn sách là cách quảng bá sách mới chú trọng. Tuy nhiên, cũng có không ít đơn vị chưa tập trung xây dựng, đẩy mạnh phương thức này.

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, thực tiễn đã có một số mảng sách, cuốn sách bán chạy, tăng trưởng nhanh, khi được đưa lên các trang review sách, nhóm thảo luận online, cũng như tác phẩm được nhấn mạnh trên các phương tiện truyền thông, kích thích, thôi thúc độc giả tìm đến với sách. Trong bối cảnh hiện tại, review sách cần được đẩy mạnh, tạo cầu nối, tăng độ phủ về thông tin, lan tỏa sách đến độc giả.