Lời kêu gọi đình chỉ Hiến pháp của Mỹ để lật ngược kết quả bầu cử Tổng thống năm 2020 của ông Donald Trump hôm 4/12 được cho là tuyên bố phản dân chủ cực đoan nhất, và vấp phải sự chỉ trích của cả đảng Dân chủ cùng Cộng hòa.

Nó cũng phản ánh sự tuyệt vọng của cựu tổng thống trong việc kích động tranh cãi và giận dữ giữa những người ủng hộ cốt lõi của ông, nhằm tiếp thêm sinh lực cho cuộc chạy đua mờ nhạt vào Nhà Trắng năm 2024, theo CNN.

Trong bối cảnh đó, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries cho hay đảng Cộng hòa sẽ phải đưa ra lựa chọn có tiếp tục chấp nhận những quan điểm "phản dân chủ" của ông Trump hay không.

Những bình luận của ông Trump trên mạng xã hội Truth Social đang phơi bày mâu thuẫn trong đảng mang sắc đỏ. Tuyên bố mới nhất của ông trái ngược với lập luận của một số đảng viên đảng Cộng hòa, những người nói rằng đã đến lúc phải thay đổi quan điểm của ông Trump về cuộc bầu cử năm 2020.

Và mặc dù còn quá sớm để nói về cơ hội của ông Trump trong cuộc đua giành tấm vé ứng viên tổng thống của đảng vào năm 2024, hành vi của ông kể từ khi tuyên bố tranh cử tổng thống lần thứ ba cho thấy một chiến lược không ngừng gây sốc và kích động người ủng hộ.

“Thật nực cười và điên rồ khi đình chỉ Hiến pháp", ông Gabriel Sterling, đảng viên Cộng hòa, cho biết. “Tôi nghĩ ngày càng có nhiều thành viên đảng Cộng hòa, người Mỹ nói rằng: 'Được rồi, tôi đã làm xong việc với vấn đề này rồi, tôi sẽ chuyển sang việc tiếp theo'”.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump gây sốc với đăng tải mới nhất trên Truth Social. Ảnh: Reuters.

Dấu hiệu của một chiến dịch tranh cử khó khăn

Hôm 4/12, cựu Tổng thống Trump đã kêu gọi “chấm dứt” luật hiến pháp, đồng thời viện dẫn các thuyết âm mưu về cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, theo Politico.

Ông Trump cho biết vụ gian lận lớn này cho phép chấm dứt tất cả nguyên tắc, quy định và điều khoản, "ngay cả những điều được viết trong Hiến pháp".

Sau phát ngôn gây tranh cãi này, nhiều người đã ngay lập tức đặt câu hỏi về một chiến dịch tranh cử tổng thống đang bị “nuốt chửng” bởi hết màn trình diễn này đến màn trình diễn khác của một nhà lãnh đạo ngày càng có xu hướng ngả về phe cực hữu.

Khác xa với việc gây chú ý bằng cách đưa ra các vấn đề về kinh tế, chăm sóc sức khỏe, nhập cư hay vạch ra chương trình cho tương lai, ông Trump lại đang mang đến vùng an toàn cho những người quá khích và theo chủ nghĩa nổi dậy.

Ông đã tiếp đón Kanye West tại Mar-a-Lago vào tháng trước, vào thời điểm mà rapper, hiện được biết đến với cái tên Ye, gây tranh cãi vì tuyên bố bài Do Thái, nói rằng "thích Hitler" và "yêu Đức quốc xã".

"Mỗi người đều có những giá trị riêng, đặc biệt là Hitler…Tôi cũng thấy những điều tốt về Hitler", Independent dẫn lời Kanye West hôm 1/12.

Không chỉ vậy, Nick Fuentes - người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng cũng có mặt trong bữa tối của ông Trump.

Tuần trước, trong video gây quỹ, cựu tổng thống thậm chí đã ca ngợi đám đông xông vào Điện Capitol trong vụ tấn công tồi tệ nhất vào nền dân chủ Mỹ thời hiện đại. Động thái này được cho là thúc đẩy bạo lực, xem nó như phản ứng có thể chấp nhận được đối với những bất bình chính trị.

Ông Trump và vợ sau khi tuyên bố sẽ một lần nữa tranh cử tổng thống Mỹ. Ảnh: Reuters.

Gần nhất, cuộc tấn công trên mạng xã hội của ông vào Hiến pháp cũng chứng minh nhận định của Ủy ban chọn lọc điều tra cuộc bạo loạn ngày 6/1/2021. Ủy ban đã mô tả ông Trump là mối nguy hiểm rõ ràng và tức thời đối với nền dân chủ, đồng thời họp vào tuần trước để xem xét việc chuyển khuyến nghị hình sự lên Bộ Tư pháp Mỹ.

“Giờ đây, không một người trung thực nào có thể phủ nhận rằng ông Trump là kẻ thù của Hiến pháp”, Phó chủ tịch ủy ban Liz Cheney, thành viên đảng Cộng hòa, đăng trên Twitter vào ngày 4/12.

CNN nhận định ngay cả khi giành được tấm vé đề cử của đảng Cộng hòa, cựu tổng thống khó có khả năng giành chiến thắng trước các cử tri toàn quốc.

Rốt cuộc, thông điệp của ông đã thất bại trong hai cuộc bầu cử liên tiếp vào năm 2020 và 2022. Và ngay cả trong phạm vi đảng Cộng hòa, nơi mà Trump đã thống trị kể từ năm 2015, một lời kêu gọi đình chỉ Hiến pháp có vẻ hơi quá đà. Nó phản ánh khoảng cách ngày càng tăng giữa suy nghĩ của cựu tổng thống với thực tế.

Tại sao tuyên bố của ông Trump nguy hiểm?

Theo CNN, ngay cả khi ý tưởng đình chỉ Hiến pháp của ông Trump có vẻ viển vông, thì hành vi của ông cần phải được xem xét nghiêm túc vì những hậu quả có thể xảy ra trong tương lai.

Đó là bởi ông Trump vẫn là một lực lượng có ảnh hưởng cực kỳ lớn trong đảng Cộng hòa. Các cộng sự của ông nắm giữ quyền lực vượt trội trong phe đa số sẽ tiếp quản Hạ viện vào tháng 1/2023. Họ dự định sử dụng quyền lực này như một vũ khí chính trị để thúc đẩy sự phục hồi của ông tại Nhà Trắng.

Tuần trước, lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy đã bảo vệ ông Trump trước những lời chỉ trích về bữa tối với Fuentes.

“Ông ta (Nick Fuentes) không có chỗ trong đảng Cộng hòa này. Tôi nghĩ rằng cựu Tổng thống Trump đã 4 lần ra mặt và lên án ông ta, nói rằng không biết ông ta là ai”, ông McCarthy nói.

Tuy nhiên, ông Trump không lên án Fuentes vào thời điểm ông McCarthy phát biểu. Cựu tổng thống Mỹ đã đưa ra ít nhất 4 tuyên bố về bữa tối, lần nào cũng nói rằng ông không biết Fuentes, nhưng không có tuyên bố nào trong số này lên án hệ tư tưởng của Fuentes.

Bên cạnh đó, tuyên bố của ông Trump rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị đánh cắp vẫn được các cử tri đảng Cộng hòa chấp nhận rộng rãi. Chỉ 24% trong số họ tin rằng Tổng thống Joe Biden đã thắng một cách hợp pháp vào năm 2020, theo các cuộc thăm dò ý kiến ​​về cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Lời kêu gọi đình chỉ hiến pháp của ông Trump kéo theo sự chỉ trích gay gắt từ cả hai đảng. Ảnh: AP.

Và một cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa, với nhiều ứng cử viên đang cùng cạnh tranh với ông Trump để được đề cử làm ứng viên tổng thống, một lần nữa có thể chia rẽ số phiếu chống lại cựu tổng thống. Nó cho phép ông vươn lên dẫn đầu trong cuộc đua theo kiểu người thắng được ăn cả và sẽ đặt một nhà độc tài tương lai, người đã tuyên bố đình chỉ Hiến pháp, bước vào cuộc đua nắm quyền trở lại.

Vì vậy, CNN cho rằng việc bỏ qua hoặc đánh giá thấp tuyên bố gây tranh cãi gần đây của ông Trump - bằng chứng công khai về chủ nghĩa cực đoan và kích động - sẽ cho phép bình thường hóa nó.

Trên thực tế, đã có bằng chứng cho thấy lời hùng biện của cựu tổng thống có thể gây ra bạo lực, sau khi ông nói với những người ủng hộ mình “hãy chiến đấu quyết liệt” để cứu đất nước của họ vào ngày 6/1/2021.

Và lời hùng biện của những người như West và Fuentes, những người mà ông Trump có bữa ăn tối cùng, có nguy cơ bình thường hóa các lực lượng cực đoan trong xã hội, tạo môi trường cho chúng phát triển nếu không bị thách thức.

Khi được hỏi về những bình luận của ông Trump, nghị sĩ Mike Turner bang Ohio, đảng viên Cộng hòa trong Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, cho biết ông “cực kỳ” không đồng ý và “hoàn toàn” lên án những nhận xét này. Ông cũng cho rằng đây nên là một yếu tố khi đảng Cộng hòa quyết định ai sẽ lãnh đạo đảng của họ vào năm 2024.

Dân biểu mới đắc cử Mike Lawler, đảng viên Cộng hòa, cũng phản đối nhận xét này, nói rằng đã đến lúc ngừng tập trung vào “những bất bình từ cuộc bầu cử trước”.

“Hiến pháp được lập ra là có lý do, để bảo vệ quyền của người dân Mỹ. Tôi nghĩ cựu tổng thống nên tập trung vào tương lai nếu ông ấy tái tranh cử”, ông Lawler nói.

Nhưng Hạ nghị sĩ David Joyce đã thể hiện sự miễn cưỡng đặc trưng của các thành viên trong đảng Cộng hòa khi đối đầu với cựu tổng thống, người vẫn cực kỳ nổi tiếng trong quần chúng.

“Bạn biết rằng ông ấy nói rất nhiều điều nhưng điều đó không có nghĩa là nó sẽ xảy ra”, ông Joyce nói với ABC News, nhấn mạnh điều quan trọng là phải tách biệt “sự thật khỏi tưởng tượng”.