Năm 2021 đem đến nhiều trái ngọt cho tất cả nhà đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, khi nửa đầu năm 2022 còn chưa kết thúc, thị trường toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng vấp phải loạt thách thức. VN Index đứng trước ngưỡng thị trường con gấu (bear market - mô tả thị trường đang suy giảm), tương đương giảm 20% từ đỉnh 1.530 điểm. Lúc này, những nhà đầu tư cần tự đặt câu hỏi: “Nên đầu cơ hay đầu tư?”.

Hiểu về đầu cơ và đầu tư

Đầu cơ theo tiếng Anh là “speculation”. Đây là hoạt động tìm kiếm lợi nhuận từ việc mua bán, tích lũy hoặc bán khống các loại tài sản. Những nhà đầu cơ thường chấp nhận rủi ro cao để kỳ vọng thu lại khoản lợi nhuận lớn trong ngắn hạn, từ sự biến động của thị trường. Ngoài ra, những nhà đầu cơ thường sử dụng đòn bẩy để tối đa hóa lợi nhuận, thu được với một số vốn thấp hơn.

Chiến lược của nhà đầu cơ đa dạng và phụ thuộc vào loại tài sản, công cụ tài chính trên thị trường để biến hóa ở cả chiều tăng và giảm của tài sản. Hoạt động đầu cơ không chỉ có trong thị trường tài chính mà còn diễn ra trên nhiều lĩnh vực như bất động sản, tài sản số, hàng hóa, tiền tệ.

Trong khi đó, đầu tư là hoạt động mua/bán/nắm giữ với mục tiêu tạo ra lợi nhuận ổn định từ sự tăng giá của cổ phiếu trong dài hạn. Nhà đầu tư tìm kiếm những cơ hội mang về lợi nhuận đủ cao với một biên độ an toàn nhất định. Để đạt mức lợi nhuận đó, đòi hỏi nhà đầu tư phải có sự phân tích kỹ lưỡng, bài bản về tình hình hoạt động và sức khỏe tài chính của một doanh nghiệp.

Sự khác biệt của đầu tư và đầu cơ

Về cơ bản, đầu tư và đầu cơ trên thị trường chứng khoán đều là hoạt động tìm kiếm lợi nhuận dựa trên sự chênh lệch giá cổ phiếu của doanh nghiệp.

Sự khác biệt lớn nhất giữa đầu tư và đầu cơ đến từ kỳ vọng lợi nhuận và khả năng chấp nhận rủi ro của mỗi người. Có một câu nói trong tài chính rất được ưa thích: “High risk, high return” - lợi nhuận cao luôn đi kèm rủi ro cao hơn. Những nhà đầu cơ thường kỳ vọng lợi nhuận lớn bằng cách chấp nhận nhiều rủi ro hơn và sử dụng đòn bẩy để tối đa hóa lợi nhuận. Chính vì thế, chiến lược của nhà đầu cơ phù hợp cho quãng thời gian ngắn hạn để giảm áp lực lãi vay và phí.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa nhà đầu tư kỳ vọng lợi nhuận thấp, mà họ sẽ cố gắng hạn chế rủi ro thấp nhất bằng những phân tích, định giá về nội tại doanh nghiệp; từ đó so sánh với giá trị thị trường ở thời điểm hiện tại.

Khác với các nhà đầu cơ thường tìm kiếm lợi nhuận trong ngắn hạn từ biến động của thị trường, nhà đầu tư sẽ tập trung vào những nhận định của mình về doanh nghiệp trong dài hạn để đưa ra được các quyết định chính xác và kiên trì với nhận định đó. Bởi họ biết rằng biến động của thị trường trong ngắn hạn đến từ chênh lệch cung cầu và những tác động bên ngoài; trong khi tình hình tài chính của doanh nghiệp cần thời gian vận động để bắt nhịp với kỳ vọng của nhà đầu tư.

Điều đó không có nghĩa là hoạt động đầu cơ mang tính chất xấu, mà là một phần quan trọng của thị trường. Bằng việc giao dịch liên tục trong ngắn hạn, hình thức này thúc đẩy thanh khoản nhằm tạo ra nhu cầu cho thị trường vốn, các nhà tạo lập (market maker) đóng vai trò là vị thế ngược trên thị trường để đảm bảo cán cân cung cầu.

Nên đầu tư hay đầu cơ

Có thể thấy rằng không có câu trả lời chính xác cho tất cả nhà đầu tư mới gia nhập thị trường. Bởi điều này phụ thuôc và khẩu vị rủi ro và khả năng của mỗi người.

Nếu bạn là người có nhiều thời gian để theo dõi diễn biến thị trường và sẵn sàng chấp nhận mạo hiểm để đổi lại khoản lợi nhuận lớn, đầu cơ rất phù hợp. Tuy nhiên, bạn cũng cần phải có sự nhạy bén trong việc nắm bắt tâm lý giao dịch, đọc được xu hướng dòng tiền và hiểu được tác động của các yếu tố bên ngoài lên giá cổ phiếu như thông tin vĩ mô, chính sách điều hành, môi trường kinh doanh.

Còn nếu bạn là người thận trọng, ưa thích sự an toàn và không có nhiều thời gian theo dõi thị trường, bạn nên chọn đầu tư. Cần lưu ý, hoạt động đầu tư đòi hỏi bạn phải có đam mê với việc phân tích kinh doanh và báo cáo tài chính để xác định tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc định giá rất quan trọng trong hoạt động đầu tư để xác định được biên an toàn và lợi nhuận kỳ vọng. Câu nói “cổ phiếu tốt là cổ phiếu tăng giá” thường đúng trong mọi trường hợp. Nếu nhà đầu tư đã chọn được doanh nghiệp tốt nhưng trong dài hạn giá không tăng hoặc giảm nghĩa là mức giá mua vào chưa thực sự tốt.

Với các nhà đầu tư mới, việc lựa chọn các công ty chứng khoán uy tín, nhiều kinh nghiệm như Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam sẽ giúp tiết kiệm thời gian, giảm bớt rủi ro khi tham gia thị trường. Ngoài việc cung cấp thông tin, nhận định cơ hội đầu tư nhanh và chính xác nhất cho khách hàng, Yuanta còn tổ chức các khóa học về kinh tế và kỹ năng tài chính hoàn toàn miễn phí cho nhà đầu tư mới, để đưa ra được các quyết định đầu tư phù hợp với mỗi trường phái.

Tạm kết, đầu tư chứng khoán theo trường phái nào cũng cần có kiến thức, hiểu biết, để có thể chấp nhận rủi ro, sinh lời hiệu quả.