|
|
Các cơn gout thường xảy ra vào ban đêm, sau các bữa ăn giàu đạm và kéo dài 3-10 ngày. Ảnh: Kompasiana. |
Bệnh gout là một loại viêm khớp, khởi phát thường đột ngột, sưng, đau và viêm các khớp. Gần một nửa số trường hợp bệnh gout thường bắt đầu từ ngón chân cái, tiếp đến là ngón tay, cổ tay, đầu gối và gót chân.
Các triệu chứng của bệnh xảy ra khi có quá nhiều acid uric trong máu. Khi nồng độ acid uric cao, các tinh thể uric có thể tích tụ trong các khớp. Quá trình này gây ra sưng, viêm và đau dữ dội.
Các cơn gout thường xảy ra vào ban đêm, sau các bữa ăn giàu đạm và kéo dài 3-10 ngày.
Nguyên nhân
Bệnh gout gây ra bởi tình trạng được gọi là tăng axit uric máu. Tình trạng này do quá trình chuyển hoá purin, tạo thành axit uric. Purin cũng được tìm thấy trong một số loại thực phẩm, bao gồm thịt đỏ và thịt nội tạng như gan. Hải sản giàu purine bao gồm cá cơm, cá mòi, trai, sò điệp, cá hồi và cá ngừ.
Đồ uống có cồn, chứa nhiều đường, các sản phẩm sử dụng hàm lượng fructose cao làm tăng nồng độ axit uric cao hơn. Khi có quá nhiều axit uric trong cơ thể, các tinh thể axit uric (mononatri urat) có thể tích tụ trong khớp, dịch và mô trong cơ thể. Các tinh thể urat sắc nhọn giống như kim trong khớp hoặc mô xung quanh gây đau, viêm và sưng.
Bệnh gout thường do 3 nguyên nhân hay gặp sau:
- Tăng sản xuất acid uric nội sinh.
- Giảm đào thải acid uric ở thận.
- Ăn quá nhiều thực phẩm nhiều purin như các loại thịt đỏ và thủy hải sản.
Tuy nhiên, việc tăng axit uric máu không phải lúc nào cũng gây ra bệnh gout. Người tăng axit uric máu không có triệu chứng chưa cần điều trị.
 |
| Bệnh gout gây ra bởi tình trạng được gọi là tăng axit uric máu. Ảnh: Sohu. |
Các yếu tố nguy cơ
Chúng ta vẫn cần có nhiều nghiên cứu sâu hơn nữa về gene và các yếu tố môi trường góp phần vào sự tích tụ urat trong máu. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout, bao gồm:
- Có nồng độ urat cao, tuy nhiên, không phải ai có mức độ cao đều mắc bệnh gout.
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh gout.
- Tuổi và giới tính: Bệnh gout xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới, chủ yếu do phụ nữ có xu hướng có nồng độ axit uric thấp hơn. Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, nồng độ axit uric của phụ nữ gần bằng với nam giới. Đàn ông cũng có nhiều khả năng phát triển bệnh gout sớm hơn - thường ở độ tuổi từ 30 đến 50 - trong khi phụ nữ thường phát triển các dấu hiệu và triệu chứng sau khi mãn kinh.
- Uống nhiều rượu, bia.
- Ăn nhiều thực phẩm giàu purin.
- Uống nhiều đồ uống có hàm lượng fructose cao như nước ngọt đóng chai.
Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:
- Thừa cân hoặc béo phì.
- Hội chứng chuyển hóa.
- Bệnh thận mạn tính.
- Tăng huyết áp.
- Bệnh vẩy nến, thiếu máu tán huyết hoặc một số bệnh ung thư…
- Tiền sử hoặc đang sử dụng một số loại thuốc (thuốc lợi tiểu, aspirin, cyclosporine, thuốc ức chế miễn dịch…)
Lưu ý về dinh dưỡng, đặc biệt dịp Tết
Giảm cân khi có thừa cân - béo phì: Thừa cân làm tăng nguy cơ phát triển bệnh gout. Nghiên cứu cho thấy rằng việc giảm lượng calo và giảm cân - ngay cả khi không có chế độ ăn kiêng hạn chế purine - sẽ làm giảm nồng độ axit uric và cơn gút cấp. Giảm cân cũng làm giảm căng thẳng chung cho khớp.
 |
| Thừa cân làm tăng nguy cơ phát triển bệnh gout. Ảnh: ARZ. |
Lựa chọn ngũ cốc nguyên hạt hay carbohydrate phức: Người bệnh nên ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc, cung cấp carbohydrate phức. Hãy tránh thực phẩm, đồ uống có sirô ngô (hàm lượng đường fructose cao), hạn chế nước ép trái cây ngọt tự nhiên, mứt, bánh kẹo…
Uống đủ nước: Bạn nên uống nước lọc hoặc nước khoáng, hạn chế nước ngọt đóng chai, nước ép hoa quả.
Hạn chế chất béo bão hoà: Cắt giảm chất béo bão hòa từ thịt đỏ, thịt gia cầm béo (thịt ba chỉ, thịt đông, giò mỡ) và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo (sữa đặc có đường, sữa nguyên kem). Tăng cường thay thế bằng dầu, các hạt có dầu…
Sử dụng chất đạm hợp lý: Người bệnh nên sử dụng thịt nạc và thịt gia cầm, sữa ít chất béo, đậu lăng làm nguồn cung cấp chất đạm. Hạn chế các nội tạng như óc, lòng, tim, gan… Kiểm soát tổng số lượng chất đạm sử dụng cho từng bữa, từng ngày để tránh đưa quá nhiều lượng purin vào cơ thể. Thông thường, bạn chỉ nên bổ sung 1 g chất đạm/kg cân nặng/24 giờ.
Sử dụng rượu, bia hợp lý: Rượu, bia có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh gout và các cơn gout tái phát. Bạn nên hạn chế sử dụng rượu, bia theo khuyến nghị (nam giới: 80 ml rượu mạnh/24 giờ hoặc 2 lon bia 330 ml/24 giờ; nữ giới: 40 ml rượu mạnh hoặc 2 lon bia 330 ml/24 giờ).
Bổ sung 500 mg vitamin C/24 giờ có thể giúp giảm nồng độ axit uric hoặc hỏi trực tiếp bác sĩ điều trị để phù hợp với chế độ dinh dưỡng và kế hoạch dùng thuốc.
Người bệnh có thể sử dụng cà phê nhưng cần trao đổi với bác sĩ về liều lượng phù hợp.
Ngoài ra, người dân cần duy trì các hoạt động thể lực hàng ngày như chạy bộ, đi bộ, đạp xe, đánh cầu lông, bóng chuyền hơi, dân vũ thể thao… Bạn cần duy trì tập tối thiểu 30 phút/ngày, với người trẻ nên tập 60 phút/24 giờ, đặc biệt những trường hợp cần giảm cân. Lưu ý, người cao tuổi hoặc đang mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp nên tham vấn bác sĩ để có bài tập phù hợp, tránh gia tăng biến chứng cũng như ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Bài viết do tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng khoa Khám tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cung cấp thông tin.
Mục Sức khỏe giới thiệu cuốn Ăn gì không chết. Cuốn sách là một khảo cứu của bác sĩ Michael Greger sau khi ông xem xét tỉ mỉ 15 nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chết trẻ ở Mỹ để giải thích tại sao can thiệp dinh dưỡng và lối sống có thể giúp ta khỏe mạnh hơn, ví dụ như mối liên hệ giữa thịt gà và ung thư tuyến tụy, hoặc bệnh tiểu đường và đậu.
