Cuối tháng 4/2021, TAND tỉnh Nghệ An mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử Vi Văn Quyết (SN 2005) trú tại thị trấn Kim Sơn, huyện Quế Phong (Nghệ An). Quyết bị Viện KSND tỉnh Nghệ An xét xử tội "Mua bán trái phép chất ma túy" cùng với 2 người khác. Vào thời điểm phạm tội, Vi Văn Quyết mới hơn 16 tuổi. Bà Lê Thị Vân (SN 1969), trú thị trấn Kim Sơn, huyện Quế Phong (Nghệ An) tới dự phiên tòa với tư cách là người đại diện hợp pháp cho bị cáo Vi Văn Quyết.

Mẹ "hầu tòa" cùng con

Theo quy định đối với phiên tòa xét xử người chưa thành niên phạm tội, bà được ngồi gần con trai mình. Thế nhưng, hầu như suốt cả buổi, 2 mẹ con chẳng nói chuyện với nhau. Mà thực ra, khoảng cách thế hệ, cộng với cái tính ẩm ương của tuổi mới lớn khiến Quyết không mấy khi chia sẻ, tâm sự gì với mẹ.

Bà ngồi bất động, chỉ khi tòa gọi mới luống cuống đứng dậy, chưa kịp nói gì nước mắt đã trào ra. "Tôi biết cháu nó có dùng ma túy, nhưng không bao giờ ngờ cháu dám đi buôn ma túy. Hôm công an đến nhà báo, dặn tôi chuẩn bị quần áo gửi vào cho cháu, tôi sốc quá, ngất xỉu tại chỗ. Tôi góa chồng, một mình nuôi 5 con...", bà khóc nghẹn.

Quyết tham gia vào đường dây ma túy khi 16 tuổi. Ảnh: An Quỳnh.

Học đến lớp 8, Quyết bỏ ngang. Cậu lạc lối theo nàng tiên nâu lúc nào không hay. Chính vì phụ thuộc “nàng tiên nâu”, Quyết bị nhiều kẻ trên địa bàn nhắm thành mục tiêu vận chuyển hàng.

Nam thanh niên này ngay lập tức lọt vào mắt của Lữ Văn Thôn (SN 1986), trú cùng địa phương. Theo tìm hiểu, Lữ Văn Thôn có số má, nhiều lần đi tù về các tội “Trộm cắp tài sản”, “Trốn khỏi nơi giam giữ” và “Mua bán trái phép chất ma túy”. Giữa năm 2019, Thôn được mãn hạn tù. Ra tù không có công việc ổn định, Thôn lại tham gia vào đường dây mua bán ma túy lớn trên địa bàn. Mỗi lần giao dịch, Thôn ít khi xuất hiện mà sử dụng người thế thân. Lần này, Thôn lôi kéo cả thiếu niên cùng địa bàn tham gia vào đường dây ma túy.

Theo đó, trong một lần ra Hà Nội chơi, Thôn gặp 2 người đàn ông không quen biết tại khu vực Hồ Gươm. Hai người này đặt mua một kg ma túy đá và 50 gói ma túy hồng phiến với giá 400 triệu đồng. Thôn đồng ý và về tìm mối hàng.

Về quê, Lữ Văn Thôn điện thoại cho người đàn ông đặt mua 50 gói ma túy hồng phiến, một kg ma túy đá với giá 100 triệu đồng.

Đến ngày 15/10/2020, Thôn điện thoại cho Vi Văn Chung nói cầm tiền và rủ thêm Vi Văn Quyết đi nhận ma túy. Khoảng 13h30, Chung và Quyết đi lên xã Tri Lễ, huyện Quế Phong nhận ma túy rồi đem về nhà cất giấu.

Tối cùng ngày, Chung gọi điện cho Quyết đến lấy ma túy để đưa ra Hà Nội cho Thôn. Chung chở Quyết ra bắt xe khách ra Hà Nội. Quyết đang ngồi trên xe, thì bị công an kiểm tra, bắt giữ cùng tang vật. Từ lời khai của Quyết, công an bắt giữ 2 tên đồng phạm chính là Vi Văn Chung và Lữ Văn Thôn.

Vết trượt dài được báo trước

Lữ Văn Thôn chỉ thừa nhận hành vi liên quan đến một kg ma túy đá. “Bị cáo chỉ đưa 100 triệu đồng cho Chung lấy một kg ma túy đá. Số ma túy còn lại bị cáo không biết ở đâu mà ra...”, bị cáo Thôn khai.

Còn bị cáo Chung và Quyết thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội. Nhìn khuôn mặt non nớt của Quyết, run run kể về hành trình mình tham gia vào đường dây ma túy, ai cũng chạnh lòng. Nước mắt của bà Vân tuôn rơi khi nhìn về phía con trai. Người phụ nữ này cho biết rất buồn vì con lầm đường lạc lối. Bà hối hận vì không sâu sát khiến cho con phải vướng vào lao lý.

Bà Vân nhiều lần rơi nước mắt khi nghe con khai nhận hành vi phạm tội. Ảnh: An Quỳnh.

Bà cho biết vì mình sức khỏe yếu, thường xuyên phải đi bệnh viện. Trước đó, Quyết có xin tiền mua xe máy để chạy đi làm, phục vụ công việc. Thỉnh thoảng có xin tiền đổ xăng. Mãi sau này bà mới biết con mình dính đến ma túy. “Nó đòi mua xe máy, tôi cũng mua cho một cái xe cũ. Thỉnh thoảng thấy xin vài trăm, nói là đổ xăng, sửa xe nên tôi cũng không nghi ngờ gì, sau này mới biết nó nghiện ma túy gì đó. Tôi khóc hết nước mắt, khuyên ngăn con, bảo con thương mẹ, thương bố thì bỏ cái thứ chết người đó nhưng nó nào có nghe", người mẹ đưa tay lên lau nước mắt.

Bố mất khi Quyết mới 11 tuổi. Thiếu sự quản lý của bố và sự cứng rắn cần thiết của mẹ, Quyết học dở lớp 8 rồi nghỉ, kết thân với đám bạn trong thị trấn lêu lổng khắp nơi.

Quyết chơi chung với các anh lớn tuổi, có người cũng vài ba bận đi tù về. So với người mẹ suốt ngày chỉ biết khóc lóc, trách cứ, Quyết thấy chỉ có "anh em xã hội" này mới hiểu mình. Rồi Quyết biết đến ma túy, cũng từ những người anh em xã hội ấy. Lúc đầu thì họ mời, sau dần phụ thuộc vào ma túy, thì Quyết phải tự xoay xở, trong đó không ít lần kiếm cớ để xin tiền mẹ đốt vào ma túy.

Bởi vậy, khi Lữ Văn Thôn gọi điện về bảo đi cùng Vi Văn Chung lên xã biên giới Tri Lễ, gặp một người để lấy ma túy, Quyết đi ngay. Một phần vì "trượng nghĩa anh em", một phần ngầm hiểu sẽ có ma túy để dùng.

"Bố cháu mất sớm, tôi một mình nuôi con. Xin HĐXX giảm nhẹ án cho cháu, cho cháu ở gần, đừng cho cháu đi (đi thi hành án) xa", bà vặn vẹo 2 bàn tay vào nhau, nói vừa dứt câu đã ngồi thụp xuống, nước mắt lã chã rơi.

Suốt buổi xét xử, ít khi Quyết nhìn sang mẹ, dù rằng nhiều lần người mẹ đau khổ hướng ánh mắt về phía con. Kể cả khi HĐXX vào nghị án, dù chỉ ngồi cách nhau tầm 2 m, Quyết cũng chẳng nhìn hay nói chuyện với mẹ.

Khi thư ký phiên tòa giải thích thêm một lần nữa rằng, bà có thể ngồi gần con mình hơn để nói chuyện, bà Vân mới khẽ khàng dịch lại gần con trai. Hai mẹ con chưa kịp cất lời, thì HĐXX vào làm việc, thành ra, bà Vân cũng chưa nói được với con lời nào.

Trong vụ án này, Lữ Văn Thôn được xác định là kẻ cầm đầu, nhân thân xấu, lôi kéo người chưa thành niên phạm tội nên phải lĩnh án tử hình; Vi Văn Chung lĩnh án chung thân.

Riêng đối với Vi Văn Quyết, phạm tội với vai trò đồng phạm tích cực nhưng do dưới 18 tuổi, nhận thức pháp luật chưa đầy đủ, phạm tội lần đầu nên được hưởng các tình tiết giảm nhẹ theo quy định của pháp luật và bị tuyên phạt 10 năm tù.

Vi Văn Quyết và đồng bọn được dẫn giải ra khỏi phòng xét xử ngay khi phiên tòa kết thúc. Quyết quay về phía dưới, đưa 2 cánh tay bị còng lên cao vẫy chào "anh em xã hội". Bà Vân ngơ ngác đứng nhìn, định chạy theo con, nhưng rồi lưỡng lự quay lưng bước theo hướng khác. Khoảng cách giữa bà và con trai như ngày càng xa hơn.