Việt Nam đã trở thành một trong 10 nước trên thế giới ứng dụng loại robot vốn xuất hiện chủ yếu ở các nước Âu - Mỹ này. Thông tin vừa được công bố và báo cáo trong Hội thảo Khoa học 2023 chuyên đề “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong y tế”, diễn ra ngày 28/5 tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Thầy thuốc ưu tú, thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 Chu Tấn Sĩ - Trưởng khoa Ngoại Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM - được mệnh danh là “bàn tay vàng” trong phẫu thuật thần kinh - sọ não. Ông và các cộng sự là ê kíp có chuyên môn, kinh nghiệm trong vận hành, làm chủ công nghệ robot này tại Việt Nam.

Robot chuyên trị những ca u não khó

Tại hội thảo, các chuyên gia, bác sĩ phẫu thuật thần kinh từ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM đã báo cáo những ca mổ u não điển hình được thực hiện bởi robot Modus V Synaptive. Trong đó, đặc biệt có ca được báo cáo và đăng tải trên Tạp chí Y khoa danh tiếng Medicine của Mỹ.

Các đây 4 năm, bệnh nhân Phùng Kim Minh (sinh năm 1952 tại Hà Nội) được chẩn đoán u dây thần kinh số V, độ 4. Khối u lớn, trải dài, nằm ở vùng chức năng vị trí cực nguy hiểm và chèn ép vào cấu trúc thân não. Nhiều bệnh viện lớn tại Hà Nội từ chối mổ do tiềm ẩn các nguy cơ gây yếu liệt các dây thần kinh IX, X, XI, XII… nếu phẫu thuật bằng phương pháp truyền thống. Hệ quả có thể khiến bệnh nhân mất khả năng tự lập, bị sặc khi ăn uống, viêm phổi, nhiễm trùng và sốc, thậm chí dẫn đến tử vong.

Robot mổ não thông minh thế hệ mới tại Việt Nam. Ảnh: BVĐK Tâm Anh.

Sau 4 năm sống chung với khối u, người bệnh được bác sĩ Chu Tấn Sĩ và ê kíp mổ não bằng robot Modus V Synaptive. “Đây là một ca bệnh đầy thách thức và áp lực. Người bệnh đang mang khối u quá lớn và ở vị trí nguy hiểm”, bác sĩ nhận định.

Nhờ có robot, cuộc phẫu thuật được thực hiện mô phỏng trước trên máy tính, giúp bác sĩ chủ động chọn đường đi vào khối u để không làm tổn thương các bó sợi thần kinh. Cuộc mổ chính thức trên robot tiến hành một ngày sau đó. Người bệnh được phẫu thuật trong tư thế nằm nghiêng, thòng một tay xuống dưới bàn mổ và đặt điện cực để kiểm soát dây thần kinh số VII. Nhờ vậy, sau khi mổ, bệnh nhân không bị liệt mặt một bên.

Ca phẫu thuật kéo dài 4 giờ. Bác sĩ đã lấy hết khối u và giải phóng khối chèn ép. Bệnh nhân tỉnh hoàn toàn, biểu hiện chóng mặt giảm đáng kể, có thể đi lại được sau một đêm hồi sức tích cực. Bệnh nhân hồi phục nhanh nhờ robot hướng dẫn và giám sát không làm tổn thương các bó sợi thần kinh, những mô não lành trong cuộc mổ, đồng thời không gặp di chứng hậu phẫu. Tròn một tuần sau mổ, bệnh nhân xuất viện và bay về Hà Nội.

Bệnh nhân Kim Minh vui mừng gặp lại bác sĩ Chu Tấn Sĩ tại hội thảo công bố các ca lâm sàng mổ u não điển hình bằng robot Modus V Synaptive. Ảnh: BVĐK Tâm Anh.

Bác sĩ Chu Tấn Sĩ cùng cộng sự cũng đã ứng dụng robot thông minh Modus V Synaptive mổ u não to 6 x 5 cm, tương đương trứng vịt cho một cô gái 22 tuổi quê An Giang bị liệt hoàn toàn suốt 6 tháng trước mổ. Nữ bệnh nhân sau đó hồi phục tốt và có thể đi lại. Hồi tháng 4, ê kíp đã phẫu thuật cho nam sinh 21 tuổi tại TP.HCM bị u mạch máu thể hang, chèn ép, gây vỡ mạch máu não, có biến chứng xuất huyết và động kinh.

Một ca mổ khác bằng robot Modus V Synaptive cũng được thực hiện cho nam thanh niên 26 tuổi tại TP.HCM bị u não thất, vị trí sâu trong não thất trái. Khối u bở, dễ vỡ, dễ chảy máu, có nhiều nguồn nuôi u, đặc biệt nằm sâu trong não, gây tổn thương, làm tắc đường lưu thông dịch não tủy và tăng áp lực nội sọ lớn. Ca phẫu thuật kéo dài 2 giờ, bác sĩ vừa lấy khối u, vừa tái thông dịch não tủy cho người bệnh. Sau mổ, triệu chứng run yếu chi và đau đầu của bệnh nhân giảm. Sau 3-4 ngày, bệnh nhân có thể đi lại và xuất viện vào ngày thứ 5.

Bác sĩ Chu Tấn Sĩ cho biết hiện có khoảng 20 ca mổ u não điển hình được thực hiện thành công bởi robot Modus V Synaptive tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Cuộc cách mạng của ngành phẫu thuật thần kinh tại Việt Nam

Tại hội thảo, các chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong lĩnh vực phẫu thuật thần kinh - sọ não đánh giá sự xuất hiện của robot mổ não Modus V Synaptive là cuộc cách mạng trong ngành phẫu thuật não tại Việt Nam.

Các bệnh lý thần kinh - sọ não như u não, u màng não, u tuyến yên, đột quỵ xuất huyết não, phù não… là những bệnh thuộc nhóm nguy hiểm nhất do ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Việc phẫu thuật điều trị các bệnh lý này đặt ra cho nền y học thế giới nhiều thách thức lớn về hiệu quả, đồng thời yêu cầu hạn chế đến mức tối thiểu di chứng hậu phẫu. Bởi lẽ, bộ não và hệ thần kinh trung ương chi phối gần như mọi chức năng của cơ thể từ đi lại, ngôn ngữ, thị lực đến tư duy, suy nghĩ, trí nhớ…

Trước đây, các phương pháp mổ não kinh điển như hệ thống định vị Navigation, kính vi phẫu… không thể thấy được những bó sợi thần kinh trước hoặc trong quá trình mổ. Điều này dẫn đến nguy cơ phạm phải, cắt đứt chúng hoặc làm tổn thương các mô não lành xung quanh. Hậu quả là người bệnh có thể gặp di chứng nặng nề. Robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo ở mức tinh vi, có thể khắc phục các hạn chế này, mang lại hiệu quả điều trị tối ưu với những ưu điểm vượt trội mà các phương pháp mổ não kinh điển không có.

Bác sĩ Chu Tấn Sĩ và ê kíp tiến hành một ca mổ u não bằng robot tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Ảnh: BVCC.

Robot thế hệ mới cho phép phẫu thuật viên quan sát toàn diện không gian, tổ chức não để thấy rõ các bó sợi thần kinh, mô não lành xung quanh khối u... trên cùng một hình ảnh 3D cả trước, trong và sau mổ. Điều này giúp bác sĩ có thể đánh giá toàn diện và chọn đường tiếp cận khối u hiệu quả cũng như an toàn nhất.

Với phần mềm chuyên dụng, bác sĩ có thể tiến hành mổ mô phỏng 3D trước khi mổ chính thức, chủ động chọn vị trí mở hộp sọ, lựa chọn đường phẫu thuật tiếp cận khối u hay vùng bệnh lý hiệu quả, hạn chế đến mức tối thiểu tổn thương các bó sợi thần kinh và ảnh hưởng mô não lành. Đây là những sự khác biệt chưa máy móc mổ não nào làm được.

Robot giám sát suốt quá trình mổ, cảnh báo bằng các tín hiệu đèn nếu đường tiếp cận và dụng cụ có xu hướng đi lệch, đồng thời cho phép bác sĩ truy vấn dữ liệu MRI, CT, CTA, DSA... đã có để tham khảo ngay trên màn hình, thay vì phải truy cập lại các dữ liệu ở nhiều thiết bị. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra các quyết định kịp thời.

Robot cho hiệu quả vượt trội, giúp người bệnh phục hồi nhanh, với chi phí điều trị tiết kiệm hơn hàng chục lần mổ u não cùng công nghệ tại nước ngoài. “Nhờ robot mổ não Modus V Synaptive, một bác sĩ phẫu thuật thần kinh với 30 năm kinh nghiệm như tôi mới thấy được các bó sợi thần kinh trong suốt quá trình mổ để tránh phạm vào”, bác sĩ Chu Tấn Sĩ cho biết.

Đặc biệt, robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo này còn phát huy hiệu quả tối ưu trong phẫu thuật các ca bệnh thần kinh - sọ não khó, nằm sâu trong não hoặc gần những cấu trúc quan trọng của não. Đây là điều các phương pháp mổ thông thường khó hoặc không dám tiếp cận do nguy cơ biến chứng cao.