Bố mẹ nên phân tích cho con hiểu sự nguy hiểm của việc quá gầy hoặc quá béo thay vì nói những câu chế giễu, miệt thị ngoại hình. Ảnh: Reuters.

Ron (7 tuổi) là cậu bé học giỏi, có thân hình mũm mĩm, thường tránh ăn uống trước mặt cha mình. Cậu cũng né tham gia các hoạt động thể chất ở trường.

Nguyên nhân là bố Ron luôn phàn nàn về cân nặng của con trai khi đi mua quần áo, gọi cậu là “bé mập” để thúc ép tập thể dục, không cho con ăn thực phẩm mà ông cho là có hại cho sức khỏe. Ron luôn lấy cớ bị ốm mỗi khi bị ép vận động.

Melissa (14 tuổi) viết một blog nhiếp ảnh và nhanh chóng trở nên nổi tiếng ở trường.

Tuy nhiên, thay vì khen ngợi khả năng viết lách hay kỹ năng chụp ảnh, một số nữ sinh bắt đầu châm chọc về những bức ảnh của Melissa và miệt thị ngoại hình cô. Áp lực, căng thẳng khiến cô bé bỏ bữa và có thói quen ăn uống không lành mạnh.

Hai câu chuyện khác nhau, nhưng đều chung một vấn đề: sự miệt thị về thân hình quá khổ, theo ParentCircle.

Tác hại

Câu chuyện chế giễu ngoại hình của trẻ em và thanh thiếu niên đang trở thành hiện tượng phổ biến. Đáng lo ngại, hành động này có thể dẫn đến những hậu quả tâm lý nghiêm trọng.

Trong thế giới ưa chuộng sự gầy gò như ngày nay, việc trẻ vị thành niên nhạy cảm về vẻ bề ngoài nhiều hơn chúng ta nghĩ.

Nó có thể diễn ra dưới nhiều hình thức, từ những ánh nhìn săm soi, lời nhận xét, chê bai, cho đến bị đem lên bàn cân so sánh, phân biệt đối xử và thậm chí là bạo lực.

Bất kể đó là góp ý hay công khai từ giáo viên, cha mẹ hay người thân đều có thể trở thành vũ khí sát thương trẻ. Những quan niệm, thông điệp và nỗi ám ảnh của giới truyền thông với các diễn viên, người mẫu có thân hình hoàn hảo cũng đóng một phần không nhỏ.

Định kiến tiêu cực về ngoại hình đã len lỏi từ thời thơ ấu, ngay cả trẻ mẫu giáo cũng biết rằng xã hội đánh giá con người qua vẻ ngoài của họ.

Theo một nghiên cứu của Australia được công bố năm 2019, ở độ tuổi lên 5, khoảng 1/2 trong số 111 bé gái được khảo sát mong muốn có thân hình mảnh mai.

Giúp trẻ cảm thấy hài lòng về cơ thể của mình là một khía cạnh quan trọng trong việc nuôi dạy con cái ở tuổi vị thành niên. Thật không may, dù cố ý hay vô tình, nhiều bậc cha mẹ đã hoặc đang ngầm miệt thị ngoại hình con cái họ.

Nhận thức sai lệch về những đứa trẻ có ngoại hình quá khổ sẽ lười biếng hoặc hư hỏng càng làm tăng thêm định kiến.

Nhiều người lớn nghĩ miệt thị và trừng phạt sẽ là cách giúp trẻ giảm cân. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy. Ngược lại, buông những lời cay đắng có thể đẩy sức khỏe tinh thần và thể chất của trẻ xuống vực thẳm.

Nhiều người lớn có suy nghĩ sai lầm rằng miệt thị và trừng phạt sẽ là cách giúp trẻ giảm cân. Ảnh: Wow Parenting.

Dạy trẻ nhìn nhận thân hình của chúng thật đáng xấu hổ là một cách thiếu minh mẫn, có thể khiến đứa trẻ cảm thấy dằn vặt về cơ thể, từ đó ngăn trẻ tự tin vào chính mình.

Trẻ em có thân hình quá khổ cũng dần có tâm lý thu mình, sợ sệt, trầm cảm.

Theo nhiều nghiên cứu, việc bị cha mẹ và bạn bè trêu chọc cân nặng có liên quan tới chứng trầm cảm và lo lắng. Trêu chọc dựa trên cân nặng cũng khiến trẻ có ý định tự tử.

Ngoài ra, xấu hổ khi thừa cân sẽ gây tăng cân nhanh hơn. Nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Mỹ cho thấy trẻ em và thanh thiếu niên thừa cân bị chế giễu về cân nặng đã tăng khối lượng cơ thể lên 33% và khối lượng mỡ nhiều hơn 91% mỗi năm so với những trẻ khác.

Schvey, trưởng nhóm nghiên cứu, cho hay: “Một đứa trẻ bị chế giễu ngoại hình có thể cảm thấy tồi tệ về cơ thể của mình và cố gắng giảm cân nhanh chóng bằng các phương pháp giảm cân không lành mạnh hoặc cực đoan, khiến họ tăng cân trong tương lai”.

Nghiên cứu đã chứng minh, việc chê béo không làm thay đổi suy nghĩ. Ngược lại, phản tác dụng. Trẻ em có thể sẽ tìm đến niềm an ủi trong thức ăn và đam mê ăn uống vô độ và tránh xa hoạt động thể chất.

Xấu hổ về ngoại hình có thể góp phần làm tăng tiết hormone gây căng thẳng cortisol. Cortisol tăng cao có thể kích thích cảm giác thèm ăn, làm giảm cảm giác no, ức chế khả năng tự kiểm soát và tăng sự ưa thích đối với thực phẩm giàu năng lượng. Điều này có thể dẫn đến tăng cân.

Ngoài ra, trẻ cũng gặp phải chứng rối loạn ăn uống, phổ biến nhất là chứng cuồng ăn. Trẻ 6 tuổi đã xuất hiện chứng rối loạn ăn uống, ngày càng nhiều thanh thiếu niên nhập viện vì rối loạn ăn uống cho thấy cân nặng nên được đặt lên hàng đầu.

Xấu hổ khi thừa cân sẽ gây tăng cân nhanh hơn. Ảnh: Shutterstock.

Cha mẹ có thể làm gì?

Phát triển suy nghĩ, lối sống tích cực

• Tránh buông lời nhận xét, miệt thị tiêu cực. Thay vì nói “con mặc chiếc quần jeans này sẽ béo lắm”, hãy cân nhắc giọng điệu tích cực hơn như: “Mẹ/bố thích con mặc chiếc váy này”.
• Dạy con cách yêu thương, tự tin với cơ thể, khuyến khích con đi xe đạp, chơi nhạc cụ, thể thao để khám phá tiềm năng của bản thân.
• Giúp con yêu cơ thể bằng cách nói những lời tích cực.

Phát triển tư duy phản biện

• Trò chuyện với con về cách mọi người được miêu tả trên các phương tiện truyền thông, bao gồm phim truyền hình, phim và quảng cáo.
• Dạy con tuyệt đối tránh bình luận, miệt thị và đùa cợt về ngoại hình người khác, đánh giá một con người, nên quan tâm đến phẩm chất hơn ngoại hình của họ.
• Chia sẻ về những người nổi tiếng đã lên tiếng phản đối việc mặc cảm béo phì và luôn mong muốn thân hình lý tưởng.

Phát triển cách tích cực để khỏe mạnh

• Giúp con tập trung vào thể lực chứ không phải cân nặng. Chế độ dinh dưỡng khoa học, tập thể dục thường xuyên và giữ dáng quan trọng hơn là béo hay gầy.
• Khuyến khích con tham gia các hoạt động thể thao hoặc thể chất. Ăn ít nhất một bữa cùng gia đình.
• Khuyến khích lối sống năng động. Đi bộ quãng đường ngắn thay vì sử dụng thang máy.
• Phát huy tài năng, thảo luận điểm mạnh, mặt hạn chế để con trở nên tự tin.
• Phân tích độ nguy hiểm của việc quá gầy hoặc quá béo. Bỏ đói, ăn kiêng đột ngột, ăn uống vô độ và uống thuốc giảm cân hoặc steroid đều không tốt cho sức khỏe, thể dục quá sức sẽ làm cơ thể kiệt sức

Quay trở lại với Ron và Melissa, hay bất cứ bạn trẻ nào, đều có quyền tự tin, yêu thương bản thân. Trẻ nhỏ chưa có khả năng tự bảo vệ, nếu không nói ra được những điều tốt đẹp, người lớn cần học cách im lặng.

Cơn ác mộng của mọi cha mẹ trên TikTok Hàng tỷ video được tải lên TikTok mỗi tháng, trong đó có vô số trẻ em và trẻ vị thành niên hát, nhảy hoặc nói về cuộc sống cá nhân. Và nhiều kẻ ấu dâm tìm đến nội dung này. 14:20 20/2/2023