Những ngày đầu năm 2017 là một cơn lốc đối với phó tổng thống Mỹ lúc bấy giờ, ông Joe Biden: Tuyên thệ trước Quốc hội mới, bất ngờ nhận được Huân chương Tự do, có bài phát biểu tại Davos và chuyến đi tới Ukraine.

Cũng trong giai đoạn cuối cùng dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, ông Biden lao vào công việc, một phần để hoàn thành nốt những nhiệm vụ còn lại, một phần để giữ bản thân bận rộn sau cái chết của con trai một năm trước đó, theo CNN.

Thế nhưng, trong lúc đó, các văn phòng của ông cũng đóng cửa. Các trợ lý thay nhau thu dọn không gian làm việc của ông ở Cánh Tây, Tòa nhà Văn phòng Điều hành Eisenhower và tại dinh thự chính thức, Đài quan sát Hải quân.

Những động thái trái ngược - cố gắng sử dụng văn phòng làm việc cho đến những phút cuối cùng ngay cả khi nó buộc phải đóng cửa - đã tạo ra một quy trình lộn xộn và vội vã, khiến các trợ lý phải đóng gói những thùng tài liệu đến tận đêm khuya, ngay cả khi nhiều tài liệu vẫn tiếp tục được chuyển đến.

Chính xác làm cách nào mà một số tài liệu mật sau đó lại được đưa vào các thùng đựng đồ dùng cá nhân của ông Biden vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Tuy nhiên, việc nó được đặt bên cạnh “giấy tờ cá nhân và chính trị” phần nào đó cho thấy quá trình lưu trữ hồ sơ đã xảy ra trục trặc.

Ảnh chụp ngày 10/1 những bức thư do Chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ viện Mỹ, ông James Comer thuộc đảng Cộng hòa, gửi tới Giám đốc Cục Lưu trữ Quốc gia, bà Debra Steidel Wall, và Cố vấn Nhà Trắng Stuart Delery. Ảnh: AP.

Quá trình phân loại tài liệu lộn xộn

Các trợ lý của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã mở rộng tìm kiếm sau khi một bộ tài liệu mật được tìm thấy vào tháng 11/2022 tại văn phòng ở Washington - nơi ông từng làm việc khi còn là phó tổng thống, NBC News dẫn nguồn tin giấu tên cho biết. Họ đã phát hiện thêm một lô tài liệu mật khác ở nhà riêng của ông Biden tại Delaware.

Trong số hồ sơ từ thời ông còn làm phó tổng thống, có 10 tài liệu mật bao gồm các bản ghi nhớ tình báo của Mỹ, cùng tài liệu tóm tắt về Ukraine, Iran và Anh.

Ngoài ra còn có một biên bản mà ông Biden gửi cho cựu Tổng thống Barack Obama, cùng hai bản ghi nhớ tóm tắt được chuẩn bị cho ông trước cuộc điện đàm. Một với thủ tướng Anh và một với ông Donald Tusk, cựu thủ tướng Ba Lan, người từng là chủ tịch của Hội đồng châu Âu 2014-2019.

Các cựu trợ lý và những người biết về quá trình ông Biden chuyển giao quyền lực chính phủ vào năm 2017 mô tả rằng nỗ lực nghiêm túc tuân theo quy định đã bị gây khó khăn, bởi một loạt hoạt động tích cực trong giai đoạn cuối.

Nhịp độ đều đặn của các sự kiện chính thức mà ông Biden tham gia trong những ngày cuối cùng trên cương vị phó tổng thống khiến quá trình thu dọn văn phòng của ông trở nên khó khăn hơn. Mỗi cuộc họp cấp cao đều yêu cầu một bản ghi nhớ tóm tắt - thường chứa thông tin mật quan trọng mà tổng thống cần biết trước khi ngồi với các nhà lãnh đạo nước ngoài.

Chỉ trong 5 ngày cuối cùng của nhiệm kỳ phó tổng thống, ông Biden đã gặp cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko (lúc đó) ở Kyiv và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Thụy Sĩ. Ông cũng nói chuyện qua điện thoại với thủ tướng Iraq hai ngày trước khi rời nhiệm sở.

Ông Joe Biden, từ thời còn là phó tổng thống Mỹ, phát biểu trong cuộc họp báo sau cuộc gặp với cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko vào năm 2017. Ảnh: Reuters.

Khi nhóm của ông làm việc ở Washington để đảm bảo tất cả tài liệu mật trong văn phòng được đóng gói đúng cách và nộp cho chính phủ, nhiều tài liệu mật vẫn tiếp tục được gửi đến.

“Các tài liệu và báo cáo tóm tắt luôn được gửi đến. Nó không hề chậm lại, ngay cả khi các thùng hàng đang được đóng gói”, một người cho biết.

Các trợ lý được cho là đã làm thâu đêm để hoàn thành việc đóng gói, trong khi tránh cản trở ông Biden tiếp tục sử dụng văn phòng của mình.

“Điều đó làm cho quá trình trở nên rất rời rạc, không phải vì mọi người không có khả năng, mà bởi vì đó không phải là một đường thẳng ra khỏi Nhà Trắng”, theo nguồn tin.

“Trong suốt thời gian đó, mọi người cố gắng đảm bảo rằng ông Biden vẫn có những thứ ông ấy cần, trong khi gói ghém đồ đạc những lúc ông ấy không ở đó”, người này cho biết.

Tự phân loại

Mặc dù hầu hết hồ sơ và tài liệu của ông Biden đã được chuyển cho Cơ quan Lưu trữ Quốc gia trong một quá trình bắt đầu từ vài tuần trước khi ông rời nhiệm sở, công việc vẫn tiếp tục cho đến khi ông rời Nhà Trắng để dự lễ nhậm chức của cựu Tổng thống Donald Trump.

Các quan chức cho biết thêm trong khi Cơ quan Lưu trữ Quốc gia cử nhân viên đến Nhà Trắng để thu thập hồ sơ và giấy tờ của tổng thống, họ không coi trọng tất cả giấy tờ của phó tổng thống.

Thay vì cần tới chuyên gia từ cơ quan lưu trữ, nhân viên từ văn phòng của phó tổng thống thường tự phân loại giấy tờ.

Ông Biden "ngạc nhiên" trước tài liệu mật ở văn phòng cũ. Ảnh: Zuma Press.

Và mặc dù các tài liệu mật đối với tổng thống, phó tổng thống hay bất cứ ai có quyền hạn an ninh phù hợp để xử lý chúng, có cùng mức độ bảo mật, các quan chức cho biết giấy tờ bên ngoài Phòng Bầu dục sẽ dễ bị lẫn lộn hoặc bị bỏ lại hơn.

Nhiều hộp đựng vật dụng cá nhân - không được coi là thuộc phạm vi hồ sơ cần nộp vào Cơ quan Lưu trữ Quốc gia - sau đó đã được vận chuyển từ văn phòng phó tổng thống đến cơ sở tạm thời cách Nhà Trắng khoảng một dãy nhà, do Cơ quan Quản lý Dịch vụ Tổng hợp Mỹ (GSA) điều hành.

Từ đó, nó được đến chuyển văn phòng tạm thời khác và cuối cùng được mang tới Trung tâm Ngoại giao và Gắn kết Toàn cầu Penn Biden, tổ chức tư vấn mà ông Biden mở vào đầu năm 2018.

“GSA hỗ trợ trong 6 tháng sau khi họ (các cựu phó tổng thống) kết thúc nhiệm kỳ”, phát ngôn viên của GSA nói với CNN.

“Vào năm 2017, GSA đã cung cấp văn phòng với không gian hơn 492 m2 có thể sử dụng cho nhóm chuyển giao của phó tổng thống sắp mãn nhiệm tại 1717 Pennsylvania Ave, NW. Nhóm này đã rời khỏi vào ngày 21/7/2017”.

Lần phát hiện thứ 2 trong vòng 3 ngày đã đặt ra thêm những câu hỏi về cách đội ngũ của ông Biden xử lý các tài liệu mật, khi họ vốn tự hào tuân thủ các tiêu chuẩn và quy tắc mà người tiền nhiệm đã bỏ qua.

New York Times nhận định điều đó chắc chắn sẽ kích động các đòn công kích từ phía đảng Cộng hòa.

“Rõ ràng nhân viên của ông Biden không biết có bao nhiêu tài liệu mật trong văn phòng cũ của ông Biden và đang ráo riết đi tìm”, Tommy Pigott thuộc Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa viết.