Nhiều thí sinh Trung Quốc chi 45.000 USD để được đảm bảo có suất vào đại học Mỹ. Ảnh: AP.

Tháng 4/2020, Zang (khi đó mới 22 tuổi) trằn trọc không thể ngủ dù đã hơn 3h sáng. Chỉ còn một tháng nữa là tốt nghiệp, anh phải đấu tranh tư tưởng giữa việc trở về Trung Quốc như cha mẹ mong muốn hoặc ở lại Mỹ để tiếp tục học thạc sĩ.

Khi đó, Zang không muốn về Trung Quốc vì lo ngại dịch bệnh. Nhưng anh cũng sẽ gặp khó khăn nếu ở lại Mỹ. GPA 2.5 của Zang không thể giúp anh trúng tuyển chương trình thạc sĩ ở Mỹ.

Do mất ngủ, Zang mở điện thoại lướt WeChat thì bắt gặp một bài quảng cáo với nội dung: "Nộp hồ sơ kỳ học mùa thu, không yêu cầu GPA, TOEFL 95 hoặc IELTS 6.5. GPA 3.0 được ưu tiên nhưng không bắt buộc. Chỉ còn hai suất cuối cùng". Phía dưới bài đăng đính kèm logo của một trường đại học top 40 của Mỹ.

Theo SCMP, bài quảng cáo này chỉ là một trong vô vàn dịch vụ du học trên WeChat. Một số tổ chức giúp học sinh viết hồ sơ hoặc bài luận, một số khác lại bán một thứ được gọi là “bǎolùqǔ”, nghĩa là "đảm bảo được chấp nhận".

Không riêng WeChat, các "đại lý bǎolùqǔ" có mặt trên mọi phương tiện truyền thông xã hội, từ Twitter đến Zhihu. Trên Instagram, hơn 6.000 bài đăng được gắn thẻ "bǎolùqǔ".

Đọc bài quảng cáo, Zang chắc chắn trong số những sinh viên Trung Quốc đến Mỹ du học, nhiều người đã lách luật bằng cách dùng những dịch vụ này nhưng chưa bị bắt.

Đại học top đầu ở Mỹ luôn là mục tiêu của sinh viên Trung Quốc. Ảnh: Shutterstock.

Chi tiền tỷ để "chắc suất" vào trường

Khả năng vào các trường đại học tại Trung Quốc gần như được quyết định bởi thành tích của thí sinh trong kỳ thi gaokao. Tuy nhiên, gaokao gây bất lợi một cách có hệ thống cho những thí sinh không có hộ khẩu ở thành phố lớn.

Cụ thể, tháng 8/2021, tạp chí Fortune đưa tin Đại học Thanh Hoa và Đại học Bắc Kinh có tỷ lệ chấp nhận khoảng 1%. Nhưng con số này giảm còn 0,1% đối với những thí sinh không có hộ khẩu ở Bắc Kinh.

Do đó, với những thí sinh có tiền nhưng hộ khẩu không cho phép vào "Thanh Hoa - Bắc Đại", đi du học chính là lựa chọn tốt nhất. Nếu học lực không cho phép, những thí sinh này chọn cách chi tiền để thêm cơ hội được nhận vào đại học Mỹ.

Mua suất du học không có gì xa lạ tại Trung Quốc. Việc mua bán suất du học sẽ được ẩn dưới vỏ bọc tư vấn tuyển sinh. Gia đình thí sinh bỏ tiền, công ty sẽ làm mọi cách để thí sinh có được bảng điểm (SAT, IELTS) và những hồ sơ cần thiết để ứng tuyển.

Một cựu nhân viên của New Oriental - công ty dịch vụ giáo dục lớn nhất ở Trung Quốc - nói với Reuters rằng anh đã viết các bài luận và thư giới thiệu cho thí sinh. Nhân viên biết công việc của mình là thiếu đạo đức nhưng anh vẫn phải làm vì đó là bản chất của ngành công nghiệp này.

Không riêng thí sinh đại học, nhiều người có mong muốn học thạc sĩ cũng tìm đến những đại lý để "mua suất" du học Mỹ.

Vài năm gần đây, những công ty cung cấp "bǎolùqǔ" tuyên bố họ có "quan hệ" với các nhân viên tuyển sinh tại đại học Mỹ. Họ định giá các suất học dựa trên điểm trung bình của thí sinh. Điểm trung bình càng thấp, giá mua suất càng cao.

Với những người mông lung như Zang hồi 2020, "bǎolùqǔ" chính là giải pháp duy nhất. Thực tế, Zang đã biết đến dịch vụ "bǎolùqǔ" từ năm 2018 nhưng anh từ chối vì thấy không cần thiết. Khi đứng giữa ngã rẽ giữa việc về nước và ở lại Mỹ, anh quyết định đánh liều một phen.

Zang nhanh chóng liên hệ với nhà tư vấn trong bài quảng cáo trên WeChat. Người tư vấn yêu cầu Zang gửi bảng điểm đại học để định giá.

Zang gửi bảng điểm cho người phụ nữ này. Sáng hôm sau, cô nói với mức GPA 2.5 như của Zang, anh sẽ tốn khoảng 43.000-45.000 USD để được tuyển vào chương trình thạc sĩ Khoa học công nghệ.

Khi đó, Zang thầm nghĩ khoản tiền 45.000 USD chưa thấm vào đâu so với số tiền 500.000 USD mà diễn viên Lori Loughlin bỏ ra để chạy trường cho hai cô con gái. Vì thế, anh quyết định gọi cho cha mẹ ở Trung Quốc để nói về vấn đề này.

Trái với mong đợi, cha mẹ của Zang tỏ ra hoài nghi với những thứ được gọi là "mua suất" mà con trai nhắc đến. Cha mẹ anh đặt câu hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu Zang trả tiền nhưng vẫn không đậu, và điều gì sẽ xảy ra nếu bên làm dịch vụ ôm tiền bỏ trốn.

Zang trấn an cha mẹ rằng điều khoản hợp đồng đảm bảo "nếu không trúng tuyển, công ty sẽ hoàn trả phí dịch vụ trong vòng 5 ngày". Dù lo lắng, cha mẹ của Zang vẫn đồng ý chuyển tiền cho con trai.

Trong vòng 2 tháng, phía công ty đã lo liệu xong mọi thứ, từ thư giới thiệu cho đến bảng điểm. Tất cả đều được gửi đi trong một phong bì dán kín. Zang không hề biết GPA của anh đã được thổi phồng lên bao nhiêu.

Đến giữa tháng 7/2020, Zang nhận được thư chấp nhận từ phía nhà trường.

Một sinh viên Trung Quốc bị Đại học Columbia đuổi học vì làm giả bảng điểm. Ảnh: Shutterstock.

Vỡ mộng

Việc mua suất học thạc sĩ của Zang khá trót lọt, nhưng không phải ai cũng được may mắn như vậy. Sun Toma, nhà tư vấn giáo dục và là nhà hoạt động chống "bǎolùqǔ", cho biết kể từ tháng 2/2020, khoảng 50 sinh viên từng mua suất đại học đã liên hệ với ông để tìm kiếm sự giúp đỡ.

Phần lớn sinh viên đều tin vào lời hứa hẹn của các công ty nên không lường trước những điều có thể xảy ra. Kết quả, họ bị đuổi học sau khi vào trường hoặc bị công ty ôm tiền bỏ trốn.

Ông Sun cho biết hầu hết hợp đồng mua suất đại học đều nêu rằng "dịch vụ kết thúc sau khi thí sinh nhận được lời mời nhập học". Do đó, nếu gặp trục trặc sau khi vào trường, thí sinh cũng không thể khiếu nại với công ty.

"Bạn tôi bị đuổi khỏi Đại học New York vì làm giả bảng điểm. Tôi được nhận vào Đại học Boston nhưng không dám nhập học", một người nói với ông Sun Toma, đồng thời cho biết thêm công ty làm dịch vụ đã đe dọa sẽ báo lên nhà trường và hải quan Mỹ nếu người đó từ chối trả nốt số tiền còn lại.

Tháng 8/2018, 7 tháng trước vụ bê bối mua điểm cho con của diễn viên Lori Loughlin, hai du học sinh Trung Quốc đã đâm đơn kiện công ty Diguojiaoyu và một người tên Zhang Shuntao vì có liên quan đến "bǎolùqǔ".

Hai người khởi kiện là Jin Ruili và Yu Shanchun, cựu sinh viên Đại học Boston và Đại học Columbia. Jin và Yu cho biết Diguojiaoyu đã làm giả bảng điểm của họ mà họ không hề hay biết. Điều này khiến cả hai bị đuổi học.

Trong một vụ kiện ngược lại, Diguojiaoyu phủ nhận tất cả cáo buộc và tuyên bố rằng các sinh viên có đủ nhận thức để hiểu về các thủ tục và hợp đồng giao dịch.

Vụ kiện giữa hai sinh viên và Diguojiaoyu kéo dài suốt 4 năm. Cuối cùng, vào tháng 10/2022, vụ án khép lại. Tòa án yêu cầu Diguojiaoyu và Zhang Shuntao phải trả 45.000 USD cho Jin Ruili và Yu Shanchun để bồi thường thiệt hại và thêm 5.200 USD cho luật sư.

Sau vụ kiện, Jin và Yu trở về Trung Quốc, Diguojiaoyu vẫn hoạt động nhưng dưới một vỏ bọc mới tên là DH International.

Trong những bài viết đăng tải trên WeChat, DH International khoe rằng hơn 500 thí sinh nhận được thư mời từ đại học Mỹ. Trong số đó, 99% khách hàng VVIP trúng tuyển các trường đại học top 30 tại Mỹ. Tỷ lệ nhập học Đại học New York ở mức 99%+.